Quốc tịch là gì? Đặc điểm và nguyên tắc, căn cứ xác định quốc tịch

Trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại, “quốc tịch” là một khái niệm ra đời vào thời kỳ xã hội đang chuyển dần từ chế độ phong kiến sang chủ nghĩa tư bản. Đây là một chế định mới được giai cấp tư sản đưa ra nhằm thu hút và “lôi kéo” quần chúng nhân dân ủng hộ cuộc cách mạng nhằm lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập chính quyền mới của giai cấp tư sản.

✅ Mọi người cũng xem : hóa giải vận xui trong công việc

1. Quốc tịch là gì?

Quốc tịch là mối quan hệ pháp lý, có tính chất dài lâu, bền vững, ổn định, không bị giới hạn, giữa một cá nhân với một chính quyền nhà nước nhất định.

Quốc tịch còn được hiểu là tổng thể các quy phạm pháp luật, điều chỉnh mối quan hệ xã hội phát sinh trong các điều kiện: có, mất, thôi, tước, hủy, trở lại quốc tịch.

Chế định này là một bước phát triển quan trọng trong lịch sử loài người, lần đầu tiên người dân sống trong một quốc gia đã có riêng cho mình một chế định mang tính pháp lý; đây cũng là lần đầu tiên họ được coi là “công dân” của một quốc gia chứ không phải là “thần dân” như trong xã hội phong kiến. mặc khác, ý nghĩa về sự bình đẳng mà giai cấp tư sản hứa đem lại cho họ khi đưa ra chế định quốc tịch thời bấy giờ cũng chỉ là sự bình đẳng mang tính cách thức. Trên thực tế, chỉ có giai cấp tư sản – giai cấp nắm chính quyền mới được hưởng thụ một cách đầy đủ nhất sự bình đẳng và lợi ích mà chế định này đem lại.

hiện nay, do sự phát triển không ngừng của nền kinh tế-xã hội, tương đương sự gia tăng các học thuyết chính trị pháp lý về nhân sinh ngày càng nhiều hơn, các giá trị nhân văn ngày càng được trân trọng hơn, thì con người- với vai trò là chủ thể cơ bản hình thành nên  Điều này dẫn đến hệ quả tất yếu là khái[mỗi quốc gia ngày càng được quan tâm  niệm công dân và địa vị pháp lý của họ trong hệ thống pháp luật quốc gia đang được ghi nhận một cách đúng nghĩa nhất. Lúc này, quốc tịch không còn là chế định mang tính cách thức, nó đã trở thành hình thức biểu đạt rõ nhất mối quan hệ hai chiều giữa một bên là nhà nước và một bên là công dân của họ.

Như vậy, từ phương diện pháp lý quốc tế hiện đại, quốc tịch là mối liên hệ mang tính chất pháp lý -chính trị giữa một cá nhận với một quốc gia nhất định và biểu hiện ở tổng thể các quyền và nghĩa vụ pháp lý được pháp luật quy định và bảo đảm thực hiện.

2. Đặc điểm của quốc tịch

* Quốc tịch có một số đặc điểm sau: Từ định nghĩa nêu trên về quốc tịch, chúng ta có thể rút ra một số đặc điểm sau về quốc tịch:

• Có tính ổn định và bền vững về không gian và thời gian.

– Về không gian: Mối quan hệ pháp lý giữa quốc gia và cá nhân mang quốc tịch là hoàn toàn không bị hạn chế, tình trạng này thể hiện ở chỗ: Khi đã mang quốc tịch và trở thành công dân của một quốc gia nào đó thì mỗi công dân phải luôn chịu sự chi phối và tác động về mọi mặt từ quốc gia đó, không kể họ đang cư trú ở đâu, trong hay ngoài nước, và tại nơi họ cư trú họ có các quyền và nghĩa vụ pháp lý như nhau.

– Về thời gian: Thông thường, một người ngay khi phát sinh đã mang một quốc tịch, tức là có mối liên hệ với ít nhất một quốc gia nhất định. Mối LH này sẽ gắn bó suốt quy trình sống của người đó từ lúc nảy sinh cho đến lúc chết, trừ những trường hợp đặc biệt (như: xin thôi quốc tịch, bị tước quốc tịch…).

Xem thêm: Phân tích nguyên tắc tổ chức và vận hành của Đảng cộng sản Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

• Quốc tịch thể hiện mối quan hệ pháp lý có tính hai chiều giữa nhà nước và công dân, là cơ sở để xác định các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Khi mang quốc tịch của một quốc gia nào đó, thì công dân được hưởng những quyền cùng lúc ấy phải gánh vác các nghĩa vụ đối với nhà nước của họ; ngược lại, các quyền của công dân cũng chính là các nghĩa vụ mà quốc gia phải thực hiện nhằm đảm bảo hấp dẫn nhất các quyền của công dân và nghĩa vụ của công dân lại cùng lúc ấy là các quyền của quốc gia đó.

• Tính cá nhận của quốc tịch: Quốc tịch gắn bó với bản thân mỗi cá nhân nhất định và không thể chia sẻ cho người khác. Việc thay đổi quốc tịch của một người không thể làm quốc tịch của người khác thay đổi ngay theo.

• Quốc tịch vừa mang tính quốc tế, vừa là đối tượng điều chỉnh của pháp luật quốc gia. Trong quan hệ quốc tế, quốc tịch là cơ sở để quốc gia tiến hành bảo hộ ngoại giao cho công dân của mình; là cơ sở để quốc gia từ chối tiến hành dẫn độ tội phạm đối với công dân mình (trừ những trường hợp có điều ước quốc tế quy định về dân độ).

✅ Mọi người cũng xem : giấy phê đúp là gì

3. Quy định đối với người hai và không quốc tịch

Xác định quốc tịch có ý nghĩa pháp lý vô cùng quan trọng đối với từng cá nhân trong xã hội, bởi vì quốc tịch là căn cứ, dấu hiệu nói lên sự quy thuộc của một cá nhân về một nhà nước nhất định. Sự quy thuộc này biểu hiện ở mối quan hệ pháp lý có tính 2 chiều giữa cá nhân là công dân với quốc gia mà họ mang quốc tịch. Về phía nhà nước, xác lập quốc tịch chính là hành vi thực hiện chủ quyền của quốc gia đối với dân cư của họ, bởi vì, về mặt pháp lý, quốc tịch chính là căn cứ để xác định giới hạn thẩm quyền tài phán của một quốc gia trong các mối quan hệ pháp luật, đồng thời thể hiện ranh giới chủ quyền giữa các quốc gia trong quan hệ quốc tế.

Nguyên tắc xác định quốc tịch đối với người hai và không quốc tịch:

a) Người hai quốc tịch:

Xem thêm: Nguyên tắc áp dụng pháp luật là gì? Nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật?

– Hai quốc tịch là tình trạng pháp lý của một người cùng một lúc là công dân của cả hai quốc gia. Nói cách khác, pháp luật của cả hai quốc gia đều đặn coi người đó là công dân của mình, trên cơ sở đó cùng một lúc họ sẽ cùng lúc ấy được hưởng các quyền và gánh vác các nghĩa vụ công dân của cả hai quốc gia.

– Thực tiễn cho thấy rằng, những người mang hai quốc tịch là nguyên nhân gây ra ra trở ngại rất lớn cho quốc gia trong việc thực hiện chủ quyền của mình đối với dân cư, và trong một chừng mực nhất định nó gây ra ra trở ngại cho quốc gia trong quan hệ hợp tác quốc tế. Việc đưa đến tình trạng hai quốc tịch do thường xuyên nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là do xung đột pháp luật giữa các nước về vấn đề quốc tịch. phổ biến có các nguyên nhân sau:

• Do sự xung đột pháp luật của các nước khi quy định về các trường hợp hưởng quốc tịch. Trường hợp này xảy ra khi đứa trẻ được sinh ra trên lãnh thổ quốc gia có luật quốc tịch áp dụng nguyên tắc luật nơi sinh nên đứa trẻ sẽ mang quốc tịch của nước đó, cùng lúc ấy cha mẹ đứa trẻ lại là công dân của nước có luật quốc tịch áp dung nguyên tắc huyết thống nên đứa trẻ mang thêm quốc tịch theo quốc tịch của cha mẹ (VD: đứa trẻ A có cha mẹ là công dân của nước áp dụng nguyên tắc huyết thống (Việt Nam) sinh ra trên lãnh thổ của nước áp dụng nguyên tắc nơi sinh (Brazin). Do vậy theo luật của Brazil đứa trẻ sẽ mang quốc tịch Brazil, theo luật của việt Nam thì đứa trẻ cũng có quốc tịch của Việt Nam).

• Do hành vi kết hôn, nhận con nuôi trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài (VD: E là công dân của Việt Nam lấy chồng người Pháp. Theo luật của Pháp E cũng có quốc tịch của Pháp, cùng lúc ấy theo pháp luật Việt Nam E vẫn được giữ quốc tịch của Việt Nam).

• Do một cá nhân được hưởng quốc tịch mới nhưng không đương nhiên bị mất quốc tịch cũ. nguyên nhân kéo theo tình trạng này là do luật quốc tịch của nước họ không có quy định về việc đương nhiên mất quốc tịch khi vào quốc tịch mới.

– Để hạn chế và ngăn chặn các trở ngại do hiện tượng hai hay nhiều quốc tịch mang lại, trong quan hệ hợp tác của mình các quốc gia đã ký kết một số điều ước quốc tế song phương hoặc đa phương nhằm mục đích ngăn ngừa và tiến tới loại bỏ các trường hợp nhiều quốc tịch. Theo các điều ước này, đương sự có quyền tự do lựa chọn một quốc tịch trong số những quốc tịch mà họ hiện có.

b. Người không quốc tịch

– Không quốc tịch là hiện tượng một cá nhân không có quốc tịch của một quốc gia nào, đồng nghĩa với việc người đó cũng không được coi là công dân của bất kỳ nước nào. Đây là hiện tượng sinh ra do một số nguyên nhân như:

Xem thêm: Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước

• Trẻ em phát sinh trên lãnh thổ của nước áp dụng riêng biệt nguyên tắc “quyền huyết thống” mà cha mẹ là người không có quốc tịch.

• Khi có sự xung đột pháp luật của các nước về vấn đề quốc tịch, chẳng hạn một người do cư trú ở nước ngoài mà theo luật nước họ họ bị tước quốc tịch hoặc tự động mất quốc tịch, nhưng luật của nước nơi họ đang cư trú lại yêu cầu phải được sự chấp thuận thôi quốc tích gốc mới được vào quốc tịch mới.

• Khi một người đã mất quốc tịch cũ (do được thôi quốc tịch, bị tước quốc tịch, tự động mất quốc tịch…) nhưng chưa có quốc tịch mới.

– Địa vị pháp lý của người không quốc tịch bị hạn chế hơn thường xuyên so với công dân của nước sở tại và người có quốc tịch nước ngoài trên lãnh thổ quốc gia mà họ đang sinh sống. Theo nguyên tắc, những người không quốc tịch có khối lượng quyền và tự do ít hơn, bị Giảm trong việc dùng các quyền dân sự và chính trị, không có thể bắt buộc sự giúp đỡ bảo hộ ngoại giao trong trường hợp các quyền và lợi ích cá nhân của họ bị xâm phạm. 

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa ngày thành lập hội liên hiệp phụ nữ việt nam

4. Căn cứ xác định quốc tịch Việt Nam

Mang quốc tịch theo huyết thống.

Trường hợp trẻ em mang quốc tịch Việt Nam phụ thuộc vào quốc tịch của cha mẹ. 

Luật Quốc tịch Việt Nam quy định trường hợp mang quốc tịch theo huyết thống như sau:

Điều 15. Quốc tịch của trẻ em khi nảy sinh có cha mẹ là công dân Việt Nam

Xem thêm: Quy định về nguyên tắc trả lương và thời hạn trả lương mỗi tháng

“Trẻ em phát sinh trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều đặn là công dân Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam.”

Điều 16. Quốc tịch của trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam

“Trẻ em phát sinh trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi nảy sinh có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người không quốc tịch hoặc có mẹ là công dân Việt Nam còn cha không rõ là ai thì có quốc tịch Việt Nam.

Trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là công dân nước ngoài thì có quốc tịch Việt Nam, nếu có sự thỏa thuận bằng văn bản của cha mẹ vào thời điểm đăng ký khai sinh cho con. Trường hợp trẻ em được nảy sinh trên lãnh thổ Việt Nam mà cha mẹ không thỏa thuận được việc lựa chọn quốc tịch cho con thì trẻ em đó có quốc tịch Việt Nam.”

Điều 17. Quốc tịch của trẻ em khi nảy sinh có cha mẹ là người không quốc tịch

“Trẻ em nảy sinh trên lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều là người không quốc tịch, nhưng có nơi thường trú tại Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam.

Trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có mẹ là người không quốc tịch, nhưng có nơi thường trú tại Việt Nam, còn cha không rõ là ai thì có quốc tịch Việt Nam.”

Xem thêm: Đấu thầu là gì? Đặc điểm, nguyên tắc và các phương thức đấu thầu?

Luật sư tư vấn luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài: 1900.6568

Gia nhập quốc tịch

Trường hợp người không quốc tịch hoặc người mang quốc tịch nước ngoài xin phép gia nhập quốc tịch Việt Nam

Các trường hợp được nhập quốc tịch, giấy tờ nhập quốc tịch được quy định tại Mục 2, Luật Quốc tịch. 

Trở lại quốc tịch

Là trường hợp những người đã từng mang quốc tịch Việt Nam, mất quốc tịch Việt Nam và xin phép trở lại. 

Các  trường hợp được trở lại quốc tịch, hồ sơ xin phép trở lại quốc tịch và trình tự giải quyết hồ sơ xin phép trở lại quốc tịch được quy định tại Mục 3 Luật Quốc tịch

✅ Mọi người cũng xem : phim ý nghĩa sâu sắc

Bài viết được thực hiện bởi: Luật sư Nguyễn Văn Dương

chức vụ: Giám đốc Doanh nghiệp

Lĩnh vực tư vấn: Dân sự, Hình sự, Doanh nghiệp

Trình độ đào tạo: Thạc sỹ Luật, MBA

Số năm kinh nghiệm thực tế: 10 năm

Tổng số bài viết: 10.211 bài viết

Cơ sở lý luận của nguyên tắc khách quan trong triết học? Nội dung nguyên tắc khách quan trong triết học? Vận dụng nguyên tắc khách quan trong vận hành thực tiễn?

Ăn dặm tự chỉ huy là gì? Ăn dặm tự chỉ huy trong tiếng Anh là gì? Lợi ích của ăn dặm tự chỉ huy? Những nguyên tắc khi cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy? một vài vấn đề khi cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy?

Lý luận là gì? Thực tiễn là gì? Lý luận và thực tiễn được dịch sang tiếng Anh là gì? Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong triết học?

Chủ thể thực hiện hòa giải gắn với Tòa án? Nguyên tắc hòa giải gắn với Tòa án? Phạm vi hòa giải gắn với Tòa án?

Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan? Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan? Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan?

Luật môi trường quốc tế có một hệ các nguyên tắc pháp lý đa dạng. Các nguyên tắc của luật môi trường quốc tế về quyền được sống trong môi trường trong lành?

Nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm: Nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất; Nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; Nguyên tắc tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Vị trí, vai trò của nguyên tắc đồng thuận trong giải quyết xung đột xã hội? bắt buộc của nguyên tắc đồng thuận trong giải quyết xung đột xã hội?

Các giải pháp giải quyết xung đột đáp ứng nguyên tắc đồng thuận: Đối với những lĩnh vực chính – lĩnh vực chính trị – tư tưởng; Đối với tất cả các lĩnh vực nói chung.

Giải quyết xung đột xã hội dựa trên nền tảng của quản trị tốt, nền tảng của pháp quyền? Kết hợp vai trò của nhà nước và xã hội trong giải quyết xung đột xã hội? Giải quyết xung đột xã hội dựa trên các yêu cầu của nguyên tắc đồng thuận?

Quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thủy sản/ Xử phạt vi phạm hành chính hành vi vi phạm quy định về bảo vệ môi trường sống của các loài thủy sản?

Chính sách đầu tư của nhà nước đối với vận hành thủy sản? Chính sách ưu đãi thuế đối với hoạt động Thủy sản ở nước ta?

Đặc điểm của đấu thầu hàng hóa, dịch vụ? Lấy ví dụ và phân tích ví dụ về đấu thầu hàng hóa, dịch vụ? Trình tự đấu thầu hàng hóa, dịch vụ?

Quy định về ghi nhãn hàng hóa lưu thông trong nước và xuất nhập khẩu? Xử phạt vi phạm về ghi nhãn hàng hóa lưu thông trong nước và xuất nhập khẩu?

Phải làm thế nào khi bị người khác dọa đánh? Bị người khác dọa đánh thì tố cáo ở đâu?

Phân biệt giấy chứng nhận quyền dùng đất do sở tài nguyên và môi trường cấp và ủy ban nhân dân? Cơ quan nào có thẩm quyền cấp sổ đỏ? giá trị pháp lý của sổ hồng và sổ đỏ?

Mức tiền lương viên chức trong Doanh nghiệp TNHH 100% vốn nhà nước? Nguyên tắc xác định, trả tiền lương, thù lao, tiền thưởng?

xin xác nhận của cơ quan công an trên tờ khai xin cấp hộ chiếu? Làm tờ khai điện tử xin cấp hộ chiếu như thế nào?

Phụ cấp đối với kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp? Nhiệm vụ của kế toán hành chính sự nghiệp? Nội dung cơ bản của kế toán hành chính sự nghiệp?

Yếu tố lỗi trong luật hình sự? Có những loại hình thức lỗi nào?

Các biện pháp nhằm cải thiện hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật? Các cách thức thực hiện pháp luật?

Độ tuổi tổ chức mừng thọ cho người cao tuổi? Hướng dẫn tổ chức mừng thọ cho người cao tuổi? Kế hoạch của một buổi lễ mừng thọ?

Sổ đỏ không thể hiện đường đi có khả năng bổ sung vào sổ đỏ không? Sơ đồ thửa đất trên sổ đỏ gồm các thông tin gì?

Ý chí là gì? Mối quan hệ giữa ý chí với nhận thức và tình cảm?

Mẫu bản kiểm điểm của cán bộ quản lý khi được bổ nhiệm lại là gì? Mẫu bản kiểm điểm của cán bộ quản lý khi được bổ nhiệm lại để làm gì? Mẫu bản kiểm điểm của cán bộ quản lý khi được bổ nhiệm lại 2022? Hướng dẫn làm Mẫu bản kiểm điểm của cán bộ quản lý khi được bổ nhiệm lại?

Thành ngữ là gì? công dụng của thành ngữ? Lấy ví dụ minh họa? Phân biệt thành ngữ và tục ngữ?

Mẫu hợp đồng dân sự là gì? Mẫu hợp đồng dân sự để làm gì? Mẫu hợp đồng dân sự thông dụng? Hướng dẫn làm hợp đồng dân sự?

Mẫu báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ công đoàn là gì? Mẫu báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ công đoàn để làm gì? Mẫu báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ công đoàn 2022? Hướng dẫn làm mẫu báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ công đoàn?

Mẫu ý kiến đồng ý bằng văn bản của chủ hộ khẩu là gì? Mẫu ý kiến đồng ý bằng văn bản của chủ hộ khẩu để làm gì? Mẫu ý kiến đồng ý bằng văn bản của chủ hộ khẩu 2022? Hướng dẫn làm mẫu ý kiến đồng ý bằng văn bản của chủ H.K? Trình tự Thủ tục tách khẩu?

Tương tư là gì? Tương tư tiếng Anh là gì? Dấu hiệu khi bạn đang tương tư một người? Cách chưa bệnh tương tư?