Nền kinh tế thị trường là gì? Đặc điểm, ưu điểm và nhược điểm?

Kinh tế thị trường luôn được xem là một trong những thành quả quan trọng nhất trong sự phát triển lâu dài của nền văn minh nhân loại, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tăng năng suất lao động. Kinh tế thị trường là một trong những mô hình kinh tế được thường xuyên nước dùng trên thế giới bởi vì những lợi thế mà nó mang lại. mặc khác vẫn còn nhiều chủ thể chưa hiểu rõ về kinh tế thị trường.

Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568

1. Kinh tế thị trường là gì?

Kinh tế thị trường được hiểu là một giai đoạn phát triển của nền kinh tế, sử dụng để thể hiện nền văn minh của nhân loại, trong đó việc sản xuất phù hợp với mong muốn của con người, có sự cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế trong xã hội.

Trong nền kinh tế thị trường sẽ tồn tại thường xuyên các cách thức sở hữu khác nhau như sở hữu tư nhân, sở hữu nhà nước, sở hữu tập thể hay các cách thức sở hữu khác.

Trong nền kinh tế thị trường các chủ thể sẽ đều đặn bình đẳng với nhéu, hoạt động trên khuôn khổ nhất định dựa trên những quy định của pháp luật các quốc gia.

Sự ra đời và phát triển của nền kinh tế thị trường đã góp phần tăng cường sự cạnh tranh khốc liệt của các thành phần trong nên kinh tế, phát triển vận hành trao đổi, mua bán trên thị trường.

Nền kinh tế thị trường cũng chính là nơi để các chủ thể trong xã hội có khả năng thỏa mãn đam mê trong vấn đề kinh doanh, sản xuất, chính là môi trường buôn bán tự do và công bằng.

một vài mô hình kinh tế điển hình cụ thể như: kinh tế thị trường tự do, kinh tế thị trường, xã hội, kinh tế thị trường hoạch định xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

✅ Mọi người cũng xem : ghẹ giấy là gì

2. Đặc điểm kinh tế thị trường hiện đại:

Các đặc điểm và tiêu chí cơ bản của yếu tố thị trường trong nền kinh tế thị trường hiện đại và điều kiện toàn cầu hóa bao gồm:

– Thứ nhất, là có đầy đủ tất cả các loại thị trường, bao gồm thị trường các nhân tố sản xuất, thị trường hàng hóa và dịch vụ và các loại thị trường khác; các loại thị trường đó đều đặn phát triển; về cơ bản là thị trường cạnh tranh công bằng, kết nối các nền kinh tế khu vực và trên toàn cầu.

Xem thêm: Quy luật cạnh tranh là gì? Vai trò của quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường?

– Thứ hai, sở hữu tài sản và quyền sở hữu của cải/tài sản rõ ràng, được xác định chi tiết và được bảo vệ một cách chắc chắn với độ tin cậy cao.

– Thứ ba, các chủ thể thị trường cần phải độc lập về pháp lý và đa dạng về loại hình; có quyền tự chủ và tự do kinh doanh; tức là tự do quyết định sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu, sản xuất như thế nào, tự do quyết định giá và trao đổi theo cung cầu thị trường.

– Thứ tư, thị trường tất cả các loại đều có cạnh tranh công bằng và trật tự; độc quyền kinh doanh được kiểm soát có hiệu quả; cạnh tranh không công bằng, không lành mạnh bị loại trừ

– Thứ năm, tự do kinh doanh, cạnh tranh thị trường công bằng và có trật tự là hai yếu tố cơ bản chi phối phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế, chi phối sự lựa chọn của các chủ thể thị trường.

– Thứ sáu, giá cả tất cả những loại hàng hóa, sản phẩm và các yếu tố sản xuất (vốn, đất đai, lao động, tài nguyên thiên nhiên…) đều đặn được quyết liệt dựa trên sự khan hiếm, cạnh tranh và quan hệ cung – cầu của yếu tố thị trường.

– Thứ bảy, cuối cùng đó là sự đào thải sáng tạo, hay chính là cạnh tranh thị trường một cách công bằng và có trật tự sẽ lựa chọn người thắng cuộc.

Các đặc điểm và tiêu chí cơ bản của yếu tố nhà nước trong nền kinh tế thị trường hiện đại và toàn cầu hóa, bao gồm:

– Nhà nước cần quản lý và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.

Xem thêm: Thể chế kinh tế là gì? Vai trò và chức năng của thể chế kinh tế thị trường?

– Nhà nước cần xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ và bảo đảm hiệu lực thực thi, trong đó, các điểm nổi bật là xác lập rõ ràng, cụ thể những loại của cải/tài sản, quyền sở hữu tài sản, bảo vệ có hiệu quả quyền sở hữu của cải/tài sản; bảo đảm quyền tự do hợp đồng và thực thi các hợp đồng; bảo đảm cạnh tranh công bằng, bình đẳng và kiểm soát hiệu quả độc quyền kinh doanh dưới mọi hình thức; kiểm soát loại bỏ được cạnh tranh không công bằng, không lành mạnh dưới mọi hình thức,…

– Nhà nước cần khắc phục khiếm khuyết, thất bại của thị trường; cùng lúc ấy, không làm cho thị trường hoạt động một cách méo mó, sai lệch, không tạo ra những tín hiệu thị trường sai lệch đối với các chủ thể thị trường

– Nhà nước cần làm đối tác và tạo cơ hội phát triển đối với khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội khác.

– Nhà nước cần tạo điều kiện và đảm bảo công bằng về cơ hội phát triển đối với tất cả công dân; thực hiện phân phối lại thu nhập nhằm bớt bất công, bất bình đẳng trong xã hội và hỗ trợ, nâng đỡ nhóm xã hội yếu thế, các vùng, địa phương kém phát triển

– Nhà nước cần đảm bảo hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội, tổ chức cung ứng các loại sản phẩm công, dịch vụ xã hội thiết yếu và thực hiện các nhiệm vụ xã hội khác.

✅ Mọi người cũng xem : bảo hộ bản quyền là gì

3. Ưu điểm và nhược điểm của nền kinh tế thị trường:

Ưu điểm của kinh tế thị trường:

Trong nền kinh tế thị trường, nếu nhu cầu hàng hóa của các chủ thể cao hơn so với nguồn cung, giá cả hàng hóa sẽ cao lên, lợi nhuận từ đó cũng tăng, là động lực để các Doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tăng nguồn cung.

Theo đó, các công ty, cơ sở có cơ chế sản xuất hiệu quả, sẽ có tỷ suất lợi nhuận cao, cho phép họ gia tăng quy mô, nguồn lực sẽ đổ dồn về những nơi có hiệu quả sản xuất tốt hơn.

Xem thêm: Chế độ công hữu là gì? Vấn đề công hữu trong nền kinh tế Xã hội chủ nghĩa?

Ngược lại, các Doanh nghiệp, cơ sở có cơ chế sản xuất không hiệu quả, sức cạnh tranh kém thì sẽ dần bị đào thải khỏi thị trường.

Nền kinh tế thị trường tạo động lực để các công ty đổi mới, phát triển công nghệ, về quy trình sản xuất, quản lý, về các sản phẩm để có thể cạnh tranh và đáp ứng được mong muốn của thị trường.

Nền kinh tế thị trường luôn có sự cạnh tranh chính do đó muốn tồn tại phải luôn có giải pháp cải tiến. Kinh tế thị trường cũng là nơi thanh lọc những người thực sự có tiềm lực, đào thải những ai yếu kém.

và cạnh đó, kinh tế thị trường cần phải tạo xu thế liên doanh, liên kết đẩy mạnh giao lưu kinh tế giữa các nước. Việc được tiếp xúc, chuyển giao công nghệ sản xuất, công nghệ quản lý từ các nước phát triển từ đó sẽ thúc đẩy các nước đang phát triển có những giải pháp tích cực cho nền kinh tế của nước nhà.

Mức độ thị trường hóa nền kinh tế có khả năng được là tiêu chí trong xác định điều kiện thương mại giữa hai bên.

mặt khác, nền kinh tế thị trường cũng mang đến nhiều việc làm hơn cho các chủ thể là người lao động.

Nhược điểm của kinh tế thị trường:

Cơ chế phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế thị trường có thể là nguyên nhân chính đã gây bất bình đẳng trong xã hội.

Xem thêm: Tích lũy tư bản là gì? Bản chất và quy luật tích lũy tư bản?

Những chủ thể là người chiếm ưu thế trong kinh doanh sản xuất sẽ ngày càng có nhiều của cải/tài sản, quyền lực. Những người còn lại thì cũng sẽ rơi vào tình trạng nặng hơn.

Đây cũng là lý do quan trọng kéo theo sự phân chia giai cấp đó là: thống trị và bị trị. Sự phân chia giai cấp cũng dẫn đến những bất ổn trong đời sống xã hội.

và cạnh đó, nếu sau thời gian khá dài mad không còn có sự cạnh tranh, những người có tiềm lực mạnh sẽ trực tiếp thâu tóm thị trường, nền kinh tế có khả năng chỉ do một vài ít người thao túng, họ cũng chi phối thị trường theo ý mình.

Chính bởi vậy, nếu không có sự can thiệp của Nhà nước việc tăng giá, Giảm chất lượng danh mục để tăng thêm lợi nhuận sẽ xảy ra, gây tổn thất lớn cho nền kinh tế nói chung, người tiêu dùng nói riêng.

Vì vậy, sự chênh lệch về cung – cầu sẽ là hệ quả dẫn đến khủng hoảng thừa, thất nghiệp và lạm phát.

Các Doanh nghiệp khi không bán được hàng để nhằm thu hồi vốn dần sẽ phá sản gây khủng hoảng kinh tế trên khu vực và trên toàn thế giới.

Trong thực tế Hiện tại, để nhằm mục đích có thể hạn chế mặt trái của kinh tế thị trường, không có nước nào có một nền kinh tế thị trường hoàn toàn tự do – tự phát, các chính phủ sẽ luôn có trách nhiệm cần can thiệp vào thị trường dù ít hay nhiều. tương đương vậy, không có nước nào có nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung hoàn toàn. Thay vào đó, đa số các quốc gia trên thế giới có nền kinh tế hỗn hợp. Tùy ở mỗi nước mà các yếu tố thị trường và yếu tố can thiệp của Nhà nước sẽ là nhiều hay ít.

chi tiết như tại Hoa Kỳ, tuy có nền kinh tế chủ yếu là thị trường tư nhân nhưng nước Mỹ vẫn có Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, đạo luật này sẽ cho phép tổng thống Mỹ có quyền được bắt buộc công ty buộc phải nhận và ưu tiên đơn hàng chế tạo vật liệu, thiết bị được coi là rất cần thiết với quốc phòng, dù điều đó có khả năng gây thua lỗ cho Doanh nghiệp, Tổng thống Mỹ cũng có quyền quy định những mặt hàng bị cấm tích trữ hoặc đầu cơ tăng giá.

Xem thêm: Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường

Bài viết được thực hiện bởi: Thạc sỹ Đinh Thùy Dung

chức vụ: Trưởng phòng Pháp lý

Lĩnh vực tư vấn: Dân sự, Đất đai, Hôn nhân

Trình độ đào tạo: Thạc sỹ Luật kinh tế

Số năm kinh nghiệm thực tế: 07 năm

Tổng số bài viết: 13.629 bài viết

Suy thoái kinh tế là gì? tác nhân gây ra ra suy thoái kinh tế? tác động của suy thoái kinh tế?

Vận dụng quy luật tổng giá trị trong sản xuất? Vận dụng quy luật tổng giá trị tiếng Anh là gì? Vận dụng quy luật tổng giá trị trong lưu thông hàng hóa?

Hiện tượng thiên nga đen trong nền kinh tế là gì? Ví dụ hiện tượng thiên nga đen? Các sự kiện thiên nga đen làm trao đảo thế giới?

Kinh tế bao cấp là gì? Các hậu quả của nền kinh tế bao cấp? Điểm giống nhéu và khác nhau giữa kinh tế thị trường và kinh tế bao cấp?

Công nghiệp nặng là gì? Vai trò của công nghiệp nặng với nền kinh tế? Ý nghĩa của công nghiệp nặng với nền kinh tế?

Nền kinh tế giản đơn là gì? Tổng cầu và sản lượng cân bằng trong nền kinh tế giản đơn?

Nền kinh tế mở là gì? Mô hình nền kinh tế mở gồm những gì?

Nền kinh tế đóng là gì? Phân biệt nền kinh tế đóng và nền kinh tế mở?

Đặc trưng của nền kinh tế thị trường hoạch định xã hội chủ nghĩa? Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam?

Phân tích vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường? Mục đích chung của nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước?

Tổn thất thực tế cuối cùng là gì? Đặc điểm tổn thất thực tế cuối cùng? Bảo hiểm trách nhiệm tổn thất thực tế cuối cùng?

công ty nội địa là gì? Ngành nghề được phép kinh doanh tại Việt Nam Hiện tại? Các cách thức kinh doanh tại Việt Nam?

Tự chứng nhận xuất xứ là gì? quá trình và giấy tờ tự chứng nhận xuất xứ? giấy tờ xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa?

Quy tắc tài khóa là gì? Phân loại quy tắc tài khóa? Vai trò của quy tắc tài khóa? Những hạn chế của chính sách tài khóa trong nền kinh tế vĩ mô?

Báo cáo mức thu nhập là gì? Đặc điểm của của báo cáo thu thập? Nội dung và cách thức của báo cáo mức thu nhập?

Pháp luật thương mại điện tử là gì? Đặc điểm của pháp luật Thương mại điện tử? Vai trò của pháp luật Thương mại điện tử?

Tập trung đất đai là gì? Đặc điểm của tập trung đất đai? Các phương thức tập trung đất đai?

Giao dịch là gì? Ghi nhận giao dịch trong kế toán là gì? Cách ghi nhận giao dịch trong kế toán cụ thể nhất?

Khái niệm thương mại là gì? Đặc điểm của thương mại? Các đặc trưng của thương mại theo quy định của Luật thương mại 2005?

Cho thuê tài chính là gì? Đặc điểm và quy định về cho thuê tài chính? Lợi ích của việc cho thuê tài chính? Các hình thức cho thuê tài chính thường sử dụng tại Việt Nam?

Bất động sản nông nghiệp là gì? Tiềm năng của bất động sản nông nghiệp? Giải pháp phát triển bền vững thị trường bất động sản nông nghiệp tại Việt Nam?

Đầu tư công là gì? Nguyên tắc quản lý đầu tư công? Nội dung quản lý nhà nước về đầu tư công? Công khai, minh bạch trong đầu tư công? Các hành vi bị cấm trong đầu tư công? Vai trò của đầu tư công đối với nền kinh tế Việt Nam? một vài giải pháp giúp hoạt động đầu tư công hiệu quả?

Luật bảo vệ tín dụng tiêu dùng 1968 là gì? Đặc điểm của Luật bảo vệ tín dụng tiêu sử dụng 1968? Vai trò của Luật bảo vệ tín dụng tiêu sử dụng trong xây dựng luật bảo vệ người tiêu sử dụng?

Bảo lưu quyền sở hữu là gì? Đặc điểm? Quyền và nghĩa vụ của bên mua? Quyền vừa nghĩa vụ của bên bán?

Tại sao NHTW nên đóng vai trò chủ đạo trong việc ổn định hệ thống tài chính? Ổn định tài chính tăng cường tính hiệu quả cho chính sách tiền tệ của NHTW

Lãnh địa phong kiến là gì? Đặc trưng kinh tế xã hội của lãnh địa? Sự hình thành lãnh chúa và nông nô trong lãnh địa phong kiến?

Tạm khóa báo có là gì? Dòng tiền của tài khoản tạm khóa báo có? Nghiệp vụ xử lý với giao dịch đến tài khoản?

Cá nhân là gì? tiềm lực pháp luật của cá nhân? năng lực hành vi dân sự của cá nhân? So sánh tiềm lực chủ thể pháp nhân với tiềm lực chủ thể cá nhân?

Đường bộ là gì? Nguyên tắc vận hành giao thông đường bộ? Các hành vi bị nghiêm cấm khi tham gia giao thông đường bộ? Phương thuận tiện giao thông đường bộ là gì? Phương thuận tiện giao thông đường bộ gồm những loại nào? Điều kiện để các phương thuận tiện được tham gia giao thông?

Khung hình phạt là gì? Định khung hình phạt là gì? Dấu hiệu định khung hình phạt? Phân biệt dấu hiệu định khung hình phạt với dấu hiệu tăng nặng, hạn chế nhẹ trách nhiệm hình sự? Chỉ được phép tăng, Giảm mức hình phạt trong một khung hình phạt?