Sáng tạo là gì? Đồng sáng tạo là gì?

Khái niệm sáng tạo

Sáng tạo, theo định nghĩa từ điển triết học, là quá trình mà con người tạo ra những giá trị mới về mặt vật chất và tinh thần. Các loại hình sáng tạo được xác định bởi các lĩnh vực nghề nghiệp như khoa học, kỹ thuật, văn học, nghệ thuật, tổ chức, quân sự… Sáng tạo có mặt trong mọi lĩnh vực của thế giới vật chất và tinh thần (Phan Dũng).

Yếu tố quan trọng nhất của sáng tạo là tính mới mẻ của nó, và vì vậy không có tiêu chuẩn nào để đánh giá sáng tạo (Carl Roger).

Nhà tâm lý học Nga, L.X. Vygotsky, khẳng định rằng: “Sự sáng tạo không chỉ tồn tại trong những tác phẩm lịch sử vĩ đại, mà nó tồn tại ở mọi nơi mà con người tưởng tượng, kết hợp, biến đổi và tạo ra cái mới, dù nhỏ bé đến đâu so với sáng tạo của những thiên tài.” Trong cuộc sống hàng ngày xung quanh chúng ta, sáng tạo là một điều kiện cần thiết cho sự tồn tại và tất cả những điều vượt ra khỏi khung cũ và chứa đựng ít nhất một chút cái mới, đều có nguồn gốc từ quá trình sáng tạo của con người.

Các cấp đối sáng tạo 

Sáng tạo có thể được phân chia thành năm cấp độ khác nhau, mang đến sự đa dạng và độ phong phú trong quá trình tạo mới:

1. Sáng tạo biểu đạt: Đây là cấp độ mà sự tạo mới được thể hiện thông qua việc biểu đạt các mối quan hệ, liên tưởng trong cuộc sống hàng ngày và trong sản phẩm lao động. Tại cấp độ này, sáng tạo hiện diện trong giao tiếp thông qua việc biểu đạt ý tưởng một cách sáng tạo, trong việc thay đổi quan hệ lao động, trong cuộc sống hàng ngày, và trong việc tạo ra các chi tiết mới trong sản phẩm.
2. Sáng chế: Đây là việc tạo ra những vật dụng, công cụ mới mà trước đây chưa từng tồn tại trong tự nhiên và cuộc sống con người, dựa trên những kiến thức được khám phá thông qua con đường khoa học và những kinh nghiệm thu thập từ cuộc sống.
3. Phát minh: Tại cấp độ này, sự sáng tạo là khám phá ra những quy luật của các hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy. Những quy luật này đã tồn tại và đang ảnh hưởng, nhưng con người chưa từng phát hiện trước đây.
4. Sáng tạo ở mức cải biến: Đây là sự thay đổi và đột phá trong khoa học, công nghệ, xã hội, thông qua việc tạo ra những sự chuyển hóa và tiến bộ. Các thay đổi này có thể xảy ra trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhờ vào các phát minh, sáng chế và sự đóng góp của nhiều nhà khoa học, ngành nghề và lĩnh vực công nghệ, nhằm cải biến thực tế.
5. Sáng tạo có thể mở ra các lĩnh vực và ngành nghề mới: Sự sáng tạo không chỉ tạo ra các đột phá và thay đổi trong những lĩnh vực hiện có, mà còn có khả năng tạo ra những lĩnh vực và ngành nghề mới, mở ra những cơ hội và tiềm năng phát triển mới cho con người.

Khái niệm tư duy sáng tạo

Tư duy sáng tạo không chỉ đơn thuần là việc thực hiện các hoạt động logic hoặc truy xuất thông tin từ trí nhớ, mà là một loại tư duy đặc biệt và độc đáo. Nó là một quá trình tư duy khác biệt, cho phép nhìn nhận một vấn đề, một câu hỏi… theo các cách tiếp cận khác thường. Tư duy sáng tạo đòi hỏi chúng ta nhìn nhận mọi thứ từ những góc độ và tầm nhìn khác nhau, không bị hạn chế bởi thói quen, phong tục hoặc tiêu chuẩn…

Tư duy sáng tạo có thể được hiểu như sau: đó là khả năng giải quyết vấn đề bằng cách tạo ra điều mới, thông qua các phương pháp và cách thức mới nhưng hiệu quả. Hoặc nó cũng có thể được hiểu như khả năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, dựa trên việc phân tích và lựa chọn những giải pháp tốt nhất có thể có. Cách tiếp cận này thường mang tính sáng tạo và hướng đến sự tối ưu.

Theo quan điểm của chúng tôi, tư duy sáng tạo là việc “nhìn nhận vấn đề, sự việc, con người… theo các cách tiếp cận khác biệt so với cách nhìn thông thường – đó là những cách tiếp cận mới mẻ – bằng cách sử dụng kiến thức của chúng ta và thay đổi bối cảnh trong việc áp dụng kiến thức đó. Nói cách khác, đó là việc “nhìn những điều mọi người đã nhìn thấy và nghĩ ra một cái gì đó khác biệt”. Tư duy sáng tạo phát triển từ tư duy phản biện – một quá trình tư duy đòi hỏi phân tích và đánh giá thông tin hiện có từ nhiều góc độ khác nhau, nhằm làm sáng tỏ và xác nhận tính chính xác của vấn đề đã đặt ra.

Cơ sở của tư duy sáng tạo nằm trong khả năng tách biệt và đa dạng trong quá trình tư duy. Đó là khả năng suy nghĩ để tìm ra nhiều phương pháp, cách giải quyết khác nhau để đáp ứng yêu cầu của vấn đề.

Tư duy sáng tạo là một lĩnh vực nghiên cứu mới, nhằm khám phá các phương pháp và biện pháp nhằm kích thích khả năng sáng tạo và nâng cao khả năng tư duy của cá nhân hoặc nhóm làm việc về một vấn đề hoặc lĩnh vực cụ thể. Ứng dụng chính của tư duy sáng tạo là giúp cá nhân hoặc nhóm tìm ra các phương án và giải pháp từ một phần đến toàn diện cho các vấn đề. Các vấn đề này không chỉ bị giới hạn trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học và kỹ thuật, mà còn có thể áp dụng trong các lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế, xã hội, nghệ thuật, cũng như trong các phát minh và sáng chế.

Do đó, học kỹ năng tư duy sáng tạo đồng nghĩa với việc học các phương pháp và kỹ thuật để tiếp cận, nhìn nhận và giải quyết vấn đề một cách linh hoạt, sáng tạo và hữu ích. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thoát ra khỏi “hộp” thông thường và tránh những lối mòn tư duy cũ rích.

Các quy luật của bộ não

Dưới đây là một số nguyên tắc hoạt động của não mà bạn cần ghi nhớ:

• Nguyên tắc 1: Tập thể dục tốt – Não khỏe

Cải thiện tư duy bằng cách vận động. Kinh nghiệm đã chứng minh rằng: “Hầu hết những ý tưởng hay đều xuất hiện khi ta đang đi dạo”. Chúng ta thường cho rằng chỉ những người “mọt sách” mới có trí tuệ và suy nghĩ sáng tạo. Nhưng thực tế, trí tuệ và hiểu biết của chúng ta cũng được hình thành thông qua những trải nghiệm thực tế. Chính những trải nghiệm mới làm cho tâm trí chúng ta phát triển. Về mặt vận động, việc tăng cường cung cấp oxy cho não khiến cho não hoạt động tốt hơn. Điều này được chứng minh bởi việc chúng ta thường có những ý tưởng sáng tạo khi đi dạo hoặc đang tham gia vào một hoạt động liên quan đến cơ bắp.

• Nguyên tắc 2: Sự chú ý có giới hạn

Bộ não của chúng ta chỉ tập trung trong một khoảng thời gian cụ thể, do đó, trong quá trình tư duy, chúng ta nên thay đổi thường xuyên cách thức hoặc hoạt động của mình để làm cho bộ não trở nên linh hoạt hơn.

• Nguyên tắc 3: Tiếp nhận thông tin vô thức

Bộ não tiếp nhận thông tin không chỉ qua ý thức mà còn qua con đường vô thức. Đôi khi bạn có cảm giác “tôi đã trải qua điều này trước đây nhưng không nhớ”. Khi bạn tiếp nhận một thông tin nào đó, nó sẽ được “gắn kết” trong bộ não, giống như lưu trữ một cuốn sách. Vì vậy, hãy biết cách tổ chức thông tin và tìm hiểu càng nhiều thông tin càng tốt.

Quy luật 4: Kết nối thông tin

Bộ não tiếp nhận thông tin bằng cách kết nối các thông tin với nhau, vì vậy hãy cải thiện suy nghĩ bằng cách tạo liên kết. Nhiều lời khuyên cho rằng: “Hãy hiểu trước khi nhớ, chỉ cần hiểu chứ không cần nhớ lâu”.

Quy luật 5: Đồng hành giữa các giác quan

Bộ não được kích thích khi các giác quan hoạt động cùng nhau. Chúng ta cần đặt mình trong một môi trường thoải mái để bộ não phát huy tiềm năng của mình.

Thông tin thú vị về bộ não

Bộ não là tài sản quý giá nhất mà con người sở hữu. Cách sử dụng tài sản này quyết định thành công hay thất bại trong công việc và cuộc sống. Dưới đây là những thông tin thú vị về bộ não:

• Cấu trúc của bộ não con người rất phức tạp. Điều làm cho con người khác biệt so với hầu hết các loài động vật khác là kích thước của hai bán cầu não. Đó là nơi chứa chất xám quan trọng cho sự sống và khả năng sử dụng ngôn ngữ, đọc và viết. Bộ não thông qua các giác quan giúp chúng ta nhận thức môi trường xung quanh, từ đó có khả năng điều chỉnh và thích ứng với từng môi trường và hoàn cảnh khác nhau.
• Bộ não có khả năng làm việc tuyệt vời. Chỉ cần một giấc ngủ ngắn, bộ não có thể nạp lại năng lượng cần thiết và tiếp tục hoạt động với hiệu suất bình thường. Bộ não duy trì sự điều khiển các bộ phận của cơ thể thông qua hệ thống trung gian gồm tuỷ sống và các dây thần kinh. Các dây thần kinh giác quan chuyển tải thông tin đến não, và não sẽ lọc và gửi tín hiệu xuống cơ bắp, xương và khớp thông qua các dây thần kinh vận động. Kết quả là các bộ phận của cơ thể sẽ chuyển động và hoạt động dưới sự điều khiển của bộ não.
• Trung bình, trọng lượng của não người trưởng thành là khoảng 1,4 kg. Trong khi đó

Theo các nghiên cứu khoa học, bộ não của con người là một tổ hợp phức tạp các màu sắc, với sự ưu dominh của gam màu xám, vì vậy chúng ta thường gọi nó là chất xám. Chất xám này tồn tại trong nhiều phần khác nhau của não, chứa đựng nhiều loại tế bào khác nhau, trong khi đó não cũng chứa các chất trắng gồm các dây thần kinh liên kết với chất xám.

• Não của con người là bước tiến tiếp theo trong quá trình tiến hóa. Nó có khả năng suy luận và tư duy trừu tượng. Con người cũng có khả năng nhìn thấy qua tiềm thức, dẫn đến hiện tượng ảo giác và khả năng nhìn thấy những điều không có thật trong thực tế.
• Bộ não của con người có nhiều nếp nhăn. Đây là kết quả của quá trình tiến hóa và điều chỉnh tỷ trọng cơ thể. Não người phát triển và được gói gọn trong hộp sọ với nhiều nếp gấp khác nhau, có những lớp tương tự, những vùng lồi gọi là gyri và những vùng lõm gọi là sulci. Kích thước của các vùng này không đồng nhất và thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi và từng cá thể. Từ khi ở trong bào thai, não đã được hình thành và phát triển, và đến tuần thứ 40, các nếp nhăn sẽ trở nên rõ ràng. Trong quá trình học tập và nghiên cứu, nếp nhăn này có thể thay đổi, nhưng số lượng sulci và gyri không tăng thêm. Hiện tượng này được gọi là quá trình giãn nở của não.
• Sự phát triển mạnh mẽ nhất của bộ não xảy ra trong giai đoạn từ 2 đến 11 tuổi. Thói quen thức khuya, tiêu thụ rượu và hút thuốc lá có thể gây tổn thương cho các tế bào thần kinh và làm giảm khả năng nhớ của não.
• Từ đầu thế kỷ 20, nhiều nhà khoa học, trong đó có Giáo sư William James, đã nghiên cứu và phát hiện rằng con người chỉ sử dụng khoảng 10% khả năng của bộ não. Tuy nhiên, với sự

Các rào cản của tư duy sáng tạo

Văn hóa và rào cản

Văn hóa là một khái niệm sâu sắc, mô tả các giá trị vật chất và tinh thần được sử dụng để định hướng lối sống, đạo đức, tâm hồn và hành động của mỗi dân tộc và thành viên trong cộng đồng, nhằm tạo điều kiện tiến tới tầm cao về đạo lý, thiện ý và cái đẹp trong quan hệ giữa con người với con người, con người với tự nhiên và môi trường xã hội.

Văn hóa cũng có thể hiểu là những quy luật chủ quan được một cộng đồng chấp nhận và tôn trọng. Mỗi người sinh ra và lớn lên trong một hoàn cảnh độc đáo, với một không gian văn hóa riêng biệt. Nếu cộng đồng là một gia tộc, sẽ có văn hóa gia tộc. Nếu cộng đồng là một doanh nghiệp, sẽ có văn hóa doanh nghiệp. Nếu cộng đồng là một vùng miền, sẽ có văn hóa vùng miền…

Một số nền văn hóa chỉ chấp nhận một câu trả lời duy nhất. Thành viên trong cộng đồng không được khuyến khích tưởng tượng hay mơ ước về các cơ hội. Việc giải quyết vấn đề diễn ra một cách cứng nhắc theo từng bước, theo trật tự và theo truyền thống. Trong khi đó, nhiều nền văn hóa khác có sự linh hoạt, tự do và tinh thần sáng tạo trong tổ chức và cộng đồng. Ở giai đoạn tuổi thơ, trẻ được khuyến khích suy nghĩ sáng tạo. Nếu trẻ được khuyến khích khám phá, mỉa mai với những ý tưởng mới và mơ tưởng về những cơ hội bất thường, thói quen này sẽ theo họ suốt cuộc đời. Ví dụ, sự khác biệt văn hóa giữa các nước phương Tây và nhiều nước phương Đông. Các nước phương Tây thường đề cao suy nghĩ độc lập và đánh giá cao sự khác biệt đột phá cũng như tư duy phản biện. Ngược lại, văn hóa

Để vượt qua những rào cản văn hóa, hãy chú ý đến những điểm quan trọng sau đây:

• Chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt văn hóa. Nhận thức rằng sự khác biệt trong tư duy, thái độ và hành động giữa những người từ các nền văn hóa khác nhau là không thể tránh khỏi. Hãy học cách đánh giá và đón nhận sự khác biệt này một cách tích cực.
• Phát triển khả năng quan sát, lắng nghe và kiên nhẫn. Để hiểu và hòa nhập vào một văn hóa khác, chúng ta cần thể hiện sự quan tâm chân thành đến người khác, lắng nghe và quan sát để hiểu và học hỏi từ những trải nghiệm và quan điểm của họ.
• Tôn trọng cá nhân và những gì liên quan đến họ. Không nên giả định rằng một người có cách suy nghĩ, giao tiếp và hành xử giống như những người khác trong quốc gia hay vùng miền của họ chỉ vì họ đến từ đó. Mặc dù văn hóa có thể ảnh hưởng, nhưng mỗi người mang trong mình cái tôi riêng, với cách suy nghĩ và hành động mang tính cá nhân. Hãy tôn trọng và đánh giá cao sự đa dạng và cá nhân hóa trong quan điểm và hành động của mỗi người.

Vượt qua những rào cản văn hóa đòi hỏi sự linh hoạt, sẵn lòng học hỏi và đánh giá cao sự khác biệt. Bằng cách thực hiện những điểm lưu ý trên, chúng ta có thể xây dựng cầu nối giao tiếp và hiểu biết sâu hơn giữa các văn hóa khác nhau, tạo nền tảng cho sự hòa hợp và sự phát triển cá nhân trong một thế giới đa dạng.

Vượt qua rào cản về thông tin: Thích ứng với thế giới kỷ nguyên Internet

Thế giới hiện đại với Internet đang thay đổi cách chúng ta tư duy. Các công cụ tìm kiếm như Google đang gây ảnh hưởng đến mô hình tư duy của con người, theo nghiên cứu của nhà khoa học Betsy Sparrow từ Đại học Columbia. Một điển hình là chúng ta nhớ ít thông tin hơn, nhưng biết cách tìm kiếm và truy cập thông tin đó trên các nền tảng trực tuyến. Đơn giản nói, nếu chúng ta có thể tìm thấy thông tin trên mạng, thì chúng ta ít có khả năng nhớ thông tin đó. Hiện tượng này có thể gây ra sự mất động lực của bộ não, khiến nó hoạt động ít hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này có thể mang tính tích cực hoặc tiêu cực tùy thuộc vào cách chúng ta sử dụng Internet. Nó có thể giải phóng bộ não và bộ nhớ để đảm nhận các nhiệm vụ khác, thậm chí cải thiện sự thông minh của chúng ta. Về mặt lý thuyết, để nhận thức thế giới xung quanh, chúng ta cần khả năng thoát khỏi tác động của thông tin, tức là quan sát và phân tích một cách độc lập. Hãy không chỉ coi thông tin là nguyên liệu thô mà hãy lọc và tách biệt sự thật trong thông tin trước khi chúng bị phóng đại.

Vượt qua rào cản về nhận thức: Khám phá và sáng tạo trong tri thức

Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, nhận thức là quá trình phản ánh đối tượng khách quan trong ý thức con người, giúp chúng ta tư duy và tiếp cận gần hơn với thế giới xung quanh.

Nhìn chung, nhận thức là hiểu biết về hiện tượng và sự vật. Có thể thấy, chất lượng của tư duy phụ thuộc vào mức độ nhận thức của từng người. Tri thức là nguyên liệu cung cấp cho tư duy, và rõ ràng, khi chúng ta có nhiều tri thức, bộ não hoạt động tích cực hơn và suy nghĩ trở nên tinh tế hơn. Điều này cho thấy sự khác biệt về nhận thức đối với các vấn đề khác nhau giữa những người có trình độ khác nhau.

Như chúng ta đã biết từ nội dung về Ba thành phần của tính sáng tạo, tri thức là nguyên liệu cơ bản cho sự sáng tạo và nền tảng cho lối tư duy của mỗi người. Kiến thức là cơ sở cho những ý tưởng mới. Do đó, thiếu hiểu biết về hiện tượng và sự vật cũng là một rào cản giới hạn tính sáng tạo.

Để vượt qua rào cản này, mỗi cá nhân cần không ngừng tự học và khám phá, để nâng cao nhận thức về các hiện tượng và sự vật cả trong chiều sâu và bề rộng. Ngoài ra, chúng ta cần biết áp dụng kiến thức một cách linh hoạt, để tạo ra những ý tưởng và giải pháp mới.

Tính linh hoạt tâm lý: Vượt qua sự ì một chiều

Tính ì tâm lý là sự kháng cự của tâm lý con người, cố gắng duy trì trạng thái và xu hướng tâm lý hiện tại mà không chấp nhận sự thay đổi và sự phát triển mới.

Tuy tính ì tâm lý thường gây hại cho quá trình sáng tạo và đổi mới, nhưng chúng có thể được vượt qua bằng các biện pháp phù hợp.

Tính ì tâm lý có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, và phổ biến nhất là ba hình thức sau:

• Tính ì tâm lý “thiếu” (còn được gọi là ì “thiếu”): do nhiều nguyên nhân khác nhau, chúng ta thiếu đi một số khía cạnh của đối tượng được đưa ra trước, những khía cạnh mà chính sự thiếu đó có thể mang lại giá trị để đưa ra giải pháp và quyết định chính xác. Biểu hiện của tính ì tâm lý này là: tập trung một cách cố định vào một cách suy nghĩ thông thường mà chúng ta tin là đúng, không thể tưởng tượng hết được tất cả các khả năng có thể xảy ra, suy nghĩ theo một khuôn mẫu cố định, không chấp nhận các giải pháp sáng tạo.

Để khắc phục tính ì thiếu, chúng ta cần sử dụng nhiều cách tiếp cận khác nhau đối với đối tượng được đưa ra, sao cho chúng ta có được càng nhiều khía cạnh rút ra từ các cách tiếp cận đó.

Tính linh hoạt tâm lý: Vượt qua sự ì một chiều

Tính ì tâm lý “thừa”: khi liên tưởng và suy luận vượt ra ngoài phạm vi áp dụng.

Để khắc phục tính ì thừa, chúng ta cần nhận thức rõ về phạm vi áp dụng và không đưa đối tượng ra ngoài phạm vi đó. Đồng thời, khi hoàn cảnh thay đổi, chúng ta cần xem xét lại những gì đã có lợi ích trong hoàn cảnh trước đó và đánh giá liệu chúng còn phù hợp và hữu ích trong hoàn cảnh mới hay không. Nếu không, chúng ta cần sẵn lòng thay đổi hoặc tạo ra những điều mới để đáp ứng hoàn cảnh mới.

Tính thiếu tự tin, rụt rè và tự ti đối với sáng tạo cũng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Kinh nghiệm thất bại nhiều hơn thành công trong quá khứ.
• Môi trường xung quanh thiên về phê phán, chỉ trích và thậm chí đàn áp những ý tưởng mới nảy sinh.
• Thái độ cầu toàn và tự đặt nặng vấn đề đối với sáng tạo.
• Hệ thống giáo dục không khuyến khích sáng tạo ngoài khuôn mẫu.

Để khắc phục tính ì này, chúng ta cần giải quyết những nguyên nhân trên. Hơn nữa, khi suy nghĩ, chúng ta cần giải phóng tư duy, cho phép mọi ý tưởng tự do phát triển mà không bị cấm đoán hay gò bó. Phát sinh các ý tưởng không đồng nghĩa với việc phải thực hiện chúng ngay lập tức, mà đòi hỏi giai đoạn lựa chọn và đánh giá, nơi chúng ta có thể phê phán, cân nhắc để chọn ra giải pháp hay quyết định đúng cần thực hiện.

Vượt qua những rào cản khác

Ngoài những rào cản về văn hóa, thông tin và nhận thức, còn có một số yếu tố khác có thể trở thành trở ngại cho sự tư duy sáng tạo. Đây bao gồm:

1. Kiểu nhân cách: Một nhân cách khép kín, cố hữu và không linh hoạt có thể hạn chế khả năng tư duy sáng tạo. Việc mở rộng tầm nhìn, khám phá những khía cạnh mới và chấp nhận sự đa dạng có thể giúp vượt qua trở ngại này.
2. Cảm giác tội lỗi: Cảm giác tội lỗi và tự trách nhiệm quá mức có thể làm giảm sự tự tin và ham muốn khám phá, đặt ngưỡng cho sự sáng tạo. Việc chấp nhận và tha thứ cho chính mình là quan trọng để vượt qua rào cản này.
3. Giấc mơ tương lai: Lo lắng về tương lai và áp lực thành công có thể làm hạn chế tư duy sáng tạo. Để vượt qua, cần tập trung vào hiện tại, khám phá và tận hưởng quá trình sáng tạo mà không quá áp đặt về kết quả.
4. Cú sốc trải nghiệm: Những trải nghiệm cú shock, sự thất bại hoặc mất mát có thể làm mất tự tin và ham muốn sáng tạo. Tuy nhiên, chúng cũng có thể cung cấp cơ hội để học hỏi, phát triển và khám phá khả năng sáng tạo mới.
5. Vị thế xã hội: Những ràng buộc xã hội, sự đánh giá của người khác và áp lực định kiến có thể ảnh hưởng đến khả năng tư duy sáng tạo. Quan trọng là khám phá và theo đuổi những ý tưởng riêng mà không để ý kiến của người khác định hình quá nhiều.
6. Hoàn cảnh gia đình, tình trạng bệnh tật và hoàn cảnh kinh tế cũng có thể tạo ra những rào cản vật chất và tinh thần đối với sự tư duy sáng tạo. Tuy nhiên, bằng cách tìm kiếm nguồn hỗ trợ, sự linh hoạt và khám phá

Sáng tạo có tầm quan trọng ra sao

Sáng tạo và phát triển

Trên phương diện khoa học, sự sáng tạo phụ thuộc vào quản lý của bán cầu não, đóng vai trò quan trọng trong việc tư duy hệ thống, cảm nhận âm nhạc và tư duy sáng tạo của con người. Nó là một trong những lực lượng nhanh chóng nhất để trở thành trung tâm phát triển trong nền kinh tế toàn cầu. Sáng tạo tạo ra những ý tưởng mới để thay thế và loại bỏ những ý tưởng cũ, thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

Sáng tạo mở ra cho con người những cái nhìn mới, con đường mới và trải nghiệm mới, giúp xã hội liên tục cải tiến, thay đổi và phát triển. Nếu không có sự sáng tạo, chúng ta có thể không bao giờ phát minh ra các điện thoại thông minh hay các dịch vụ tiện ích như hiện nay.

Nhiều người có quan điểm rằng sáng tạo chỉ quan trọng trong các lĩnh vực như âm nhạc, thời trang, nhưng thực tế là mọi ngành nghề đều cần sự sáng tạo. Sáng tạo không chỉ đơn giản là việc tạo ra những sản phẩm mới độc đáo, mà còn là quá trình tìm ra những phương pháp, hướng đi mới để tối ưu hóa thời gian và giải quyết công việc một cách hiệu quả.

Làm thế nào để phát triển khả năng sáng tạo

Tích luỹ kiến thức, nâng cao chuyên môn

Kỹ năng và khả năng chuyên môn đều cần được xây dựng trên một nền tảng căn bản từ những bước đầu tiên. Vì vậy, để phát triển khả năng sáng tạo, chúng ta cần có đam mê chân thành và tiến xa từng bước trong việc khám phá và tìm hiểu về những kiến thức cơ bản liên quan đến kỹ năng này. Nền tảng cơ bản sẽ là nền móng vững chắc, giúp chúng ta xây dựng kiến thức và phát triển sự sáng tạo một cách mạnh mẽ hơn.

Bằng việc hiểu rõ quá trình phát triển sáng tạo, chúng ta có thể dễ dàng rèn luyện kỹ năng này thông qua việc đọc sách, nghe nhạc, tiếp cận trực tiếp với các kiến thức và thông tin để xây dựng nền tảng kiến thức ban đầu.

Từ nền tảng kiến thức này, chúng ta có thể đi sâu và chi tiết hơn vào từng khía cạnh, và bắt đầu sáng tạo những ý tưởng tiên tiến và nổi bật hơn. Tư duy sáng tạo có thể được rèn luyện thông qua việc tiếp cận thông tin, hình ảnh và trải nghiệm. Vì vậy, việc đọc sách, nghe nhạc và quan sát những tác phẩm nghệ thuật và môi trường xung quanh có thể kích thích khả năng tư duy sáng tạo của chúng ta, giúp chúng ta tạo ra những ý tưởng mới và đột phá.

Luôn tò mò và học hỏi từ những người xung quanh

Tò mò có vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng sáng tạo. Để tự chủ động trong việc rèn luyện tư duy sáng tạo, chúng ta cần giữ tinh thần tò mò, sẵn sàng khám phá những điều hiện hữu xung quanh và những sự kiện diễn ra xung quanh để tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề. Một cách đơn giản để làm điều này là hỏi những người giỏi hơn hoặc những người có kinh nghiệm để học hỏi cách họ nhìn nhận và giải quyết các vấn đề.

Sự tò mò sẽ kích thích hoạt động liên tục của não bộ, đồng thời khám phá và học hỏi để thu thập thông tin mới và mở ra cách nhìn mới, tạo điều kiện cho việc nảy sinh những ý tưởng sáng tạo. Thật vậy, để phát triển bất kỳ kỹ năng nào, chúng ta cũng cần có tinh thần tò mò và sẵn lòng học hỏi. Khi bạn tò mò, bạn sẽ tiếp cận được thông tin mà không phải ai cũng có, mở ra những cánh cửa mới và tạo ra những ý tưởng độc đáo.

Không ngừng quan sát

Khả năng quan sát thực sự quan trọng vì khi chúng ta tập trung quan sát, chú ý đến những vấn đề xung quanh, chúng ta có thể nhìn nhận sự việc theo nhiều hướng khác nhau. Từ việc chủ động tiếp thu thông tin này, chúng ta có thể học hỏi từ cả những trải nghiệm tích cực và tiêu cực. Dù là cái nhìn tích cực hay tiêu cực, cả hai đều giúp chúng ta hiểu vấn đề và thay đổi thái độ sống với xã hội.

Tuy nhiên, việc quan sát không chỉ dừng lại ở hình ảnh mà còn bao gồm hành động. Chúng ta có thể quan sát hành động, cách làm, cách nhìn nhận vấn đề của người khác để tìm ra hướng giải quyết riêng cho bản thân. Đặt mình vào vị trí của người khác, nhìn nhận vấn đề từ nhiều khía cạnh khác nhau, chúng ta sẽ có được nhiều góc nhìn đa dạng và phát triển tư duy theo nhiều cách khác nhau. Từ đó, chúng ta sẽ khám phá ý tưởng sáng tạo riêng và phát triển trên con đường mà chúng ta chọn.

Trải nghiệm những cảm xúc mới

Trải nghiệm là một trong những phương pháp trực tiếp giúp rèn luyện tư duy sáng tạo. Khi chúng ta thử những điều mới, trải qua những cảm xúc mới, và gặp gỡ những người mới, chúng ta mở rộng khả năng tiếp cận đến những luồng suy nghĩ khác biệt, từ đó chúng ta học hỏi và phát triển thêm. Hãy tưởng tượng bạn dành một ngày để khám phá những địa điểm mới, xem một bộ phim mới hoặc nghe một dòng nhạc mới – tất cả những trải nghiệm này sẽ kích thích giác quan và tư duy của chúng ta. Những trải nghiệm mới cũng đồng thời đặt ra thách thức với bản thân, vì chúng ta đã dám bước ra khỏi vùng an toàn và tiếp cận với thông tin và con người mới để học hỏi kiến thức mới và tìm ra ý tưởng sáng tạo là gì.

Kiên trì

Nếu bạn đam mê sáng tạo, yêu thích sự sáng tạo và muốn theo đuổi và rèn luyện tư duy sáng tạo, hãy kiên trì và dấn thân vào nó. Để từ một tờ giấy trắng và tạo nên một bức tranh sáng tạo đầy màu sắc, bạn sẽ đối mặt với nhiều khó khăn và trở ngại. Có thể những tác phẩm đầu tay của bạn không được công nhận, nhưng hãy tiếp tục và rèn luyện hơn nữa để tạo ra những ý tưởng mới.

Kiên trì sẽ biến một người bình thường trở thành phi thường. Khi bạn thực sự dành thời gian để nghiên cứu và dấn thân vào sáng tạo, bạn sẽ khám phá khả năng phi thường của bản thân khi tiếp cận một kỹ năng mềm mới.

Đồng sáng tạo là gì? Co-Creation là gì?

Đồng sáng tạo (tiếng Anh: Co-creation) trong bối cảnh của một công ty, đề cập đến quy trình thiết kế danh mục hoặc sản phẩm trong đó người tiêu sử dụng đóng vai trò trung tâm từ đầu đến cuối. Bao quát hơn, thuật ngữ này cũng được dùng cho bất kỳ phương thức mà một công ty cho phép người tiêu dùng gửi ý tưởng, thiết kế hoặc cung cấp nội dung. mặt khác, thuật ngữ này có một ý nghĩa khác: đó là việc những người bình thường cùng nhéu tạo ra tổng giá trị, cho dù mục đích cuối cùng có phục vụ cho vận hành của một Doanh nghiệp nào đó hay không.

Khái niệm này có khả năng được nhìn nhận như một hướng tiếp cận mới đến định nghĩa về tổng giá trị. Prahalad & Ramaswamy đã miêu tả “Đồng sáng tạo” như một quan điểm tập trung vào khách hàng, đối lập với lối suy nghĩ tập trung vào công ty như truyền thống.[1] Theo cách nhìn truyền thống, người tiêu sử dụng không nằm trong quá trình tạo ra tổng giá trị, công ty tự quyết định phương thức và cấu trúc của quá trình. Ngược lại, với quan điểm “customer-centric”, người tiêu dùng đóng vai trò quan trọng trong chu trình đó, có quyền và ảnh hưởng nhất định đến hoạt động của công ty. Theo cách nhìn truyền thống, mục tiêu của công ty là thu nhận giá trị tiền bạc từ người tiêu sử dụng, trong khi Hiện tại mục tiêu là cùng tạo lập giá trị cho cả hai phía.

Lịch sử hình thành và phát triển của Đồng sáng tạo

Trong quy trình xem xét lại những kiến thức liên quan đến việc “khách hàng tham gia vào quy trình sản xuất danh mục”, Neeli Bendapudi và Robert P. Leone đã nhận ra rằng định nghĩa “Đồng sáng tạo” đã xuất hiện từ năm 1979.[2]

Năm 1990, John Czepiel đề xuất rằng sự tham gia của khách hàng trong vận hành của Doanh nghiệp có thể dẫn đến sự hài lòng và thỏa mãn thường xuyên hơn cho họ.[3] Cũng cùng năm 1990, Scott Kelley, James Donnelly và Steven J. Skinner đưa ra những đề xuất trong việc nhìn nhận vai trò của khách hàng trong thường xuyên mảng: chất lượng, năng lực thể hiện của đội ngũ nhân viên và sự phản hồi với danh mục.[4]

Một bài viết bởi R. Normann và R. Ramirez năm 1993 đề xuất rằng những Doanh nghiệp thành công không tập trung vào chính họ hay tập trung vào ngành, mà chính ở hệ thống kiến tạo tổng giá trị.[5] Michel, Vargo và Lusch nhận thức được rằng có sự tương đồng trong khái niệm “đồng sáng tạo” giữa những thống kê của họ và Normann – chi tiết là ý tưởng của Normann về “density of offerings” (tạm dịch là: mật độ của đề xuất) rất đáng giá đối với họ.[6]

Năm 1995, Michael Schrage đồng tình rằng không phải tất cả khách hàng đều đặn giống nhau trong có khả năng mang lại kiến thức cho Doanh nghiệp.[7]

Năm 1995, Firat, Fuat, Dholakia và Venkatesh lần đầu giới thiệu khái niệm “customerization” – một hình thức của việc cá nhân hóa sản phẩm/ sản phẩm theo nhu cầu của người mua – và khẳng định rằng điều này sẽ giúp khách hàng đóng vai trò như người đồng sản xuất với Doanh nghiệp.[8] mặc khác, Bendapudi và Leone năm 20003 đã kết luận rằng “việc đồng sản xuất chỉ đem lại sự cá nhân hóa hiệu quả khi khách hàng có chuyên môn trong lĩnh vực đó”.[3]

Định nghĩa “đồng sáng tạo” lần đầu được định hình như một chiến lược trong hai bài báo viết năm 1996 và 1999 bới Kambil và những nhà đồng tác giả.[9] Trong bài nghiên cứu “Reinventing Value Propositions” (Tái thiết lập nhận thức về tổng giá trị) (năm 1996) Kambil, Ginsberg và Bloch trình bày khái niệm đồng sáng tạo như một chiến lược để chuyển đổi nhận thức về tổng giá trị khi làm việc với khách hàng hoặc những nguồn lực bổ trợ.[10] Trong tài liệu “Co-creation: A new source of value” (Đồng sáng tạo: Một nguồn tổng giá trị mới) năm 1999 Kambil, Friesen và Sundaram đã nhận định đồng sáng tạo như một nguồn giá trị quan trọng được hỗ trợ bởi Internet). Đồng thời, họ đã phân tích những rủi ro công ty cần xem xét trong khi tối ưu hóa chiến lược này.[11]

Năm 2000, C. K. Prahalad và Venkat Ramaswamy đã truyền bá khái niệm này trong bài báo “Co-Opting Customer Competence” (tạm dịch là Kết hợp với tiềm lực cạnh tranh của khách hàng). Trong cuốn sách “The future of competition” (2004), họ định nghĩa đồng sáng tạo như việc công ty và khách hàng cùng nhéu tạo ra giá trị, cho phép khách hàng cùng xây dựng trải nghiệm sản phẩm để phù hợp với mong muốn, ngữ cảnh riêng của họ”.

Cùng năm 2004, Vargo và Lush giới thiệu khái niệm “service-dominant logic” trong marketing. một trong số những trọng điểm trụ cột được nhắc đến là việc ” khách hàng luôn là người đồng sản xuất”. tuy nhiên, Prahalad nhận định rằng Vargo và Lush chưa phân tích đủ sâu về luận đKalaignanam và Varadarajan đã phân tích những ứng dụng công nghệ thông tin cho việc đồng sáng tạo[12]

Năm 2006, Kalaignanam và Varadarajan đã phân tích những ứng dụng công nghệ thông tin cho việc đồng sáng tạo.[13] Họ cho rằng sư phát triển trong công nghệ thông tin sẽ hỗ trợ cho đồng sáng tạo qua việc giới thiệu một mô hình khái niệm về sự tham gia của khách hàng – như một tính chất của danh mục, thị trường, người tiêu sử dụng và công ty. Tác giả đề xuất rằng những vấn đề về phía cầu sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự thỏa mãn.

Trong những năm giữa của thập niên 2000, định nghĩa “Đồng sáng tạo” và những khái niệm tương tự như “crowdsourcing” hay “open innovation” lan rộng và trở nên thường nhật từ thường xuyên nguồn thông tin khác nhau, điển hình như cuốn sách Wikinomics. Jansen và Pieters (2013) nói rằng “Đồng sáng tạo” thường được dùng như một từ ngữ thông dụng với nhiều ý nghĩa. Theo họ, ngôn từ này có khả năng bị dùng sai cách trong mảng nghiên cứu thị trường, ví dụ như phỏng vấn nhóm hay phân tích dịch vụ mạng xã hội (tiếng Anh: Social media). Họ cho rằng những hoạt động chung hay thu thập thông tin đầu vào từ khách hàng là không đủ để được gọi là “đồng sáng tạo” – điều mà theo đúng nghĩa phải là “việc người tiêu sử dụng cuối cùng đóng vai trò chủ động, linh hoạt trong nguyên một quá trình liên tục”.[14] Sau cùng, họ giới thiệu về thuật ngữ “complete co-creation” (tạm dịch là đồng sáng tạo trọn vẹn) với những định nghĩa như sau: “một quy trình tạo lập giá trị minh bạch với sự kết hợp và hỗ trợ liên tục, hiệu quả giữa những bên liên quan, trong đó người tiêu dùng cuối cùng đóng vai trò trung tâm”.[15]”Complete co-creation” được nhận định là câu trả lời thực tế và toàn diện nhất cho những cách nhìn học thuật về “co-creation” trước đó.

Khái niệm về việc đồng sáng tạo tổng giá trị cũng được áp dụng trong lĩnh vực giáo dục[16][17] khi Dolinger, Lodge & Coates định nghĩa nó như “quy trình học sinh phản hồi lại quan điểm, thái độ hay những nguồn lực khác như trí thông minh, nhân cách tích hợp với nguồn lực của tổ chức”.[18]

Sự thay đổi ngay trong quyền lực người tiêu dùng

Người tiêu dùng ngày nay được hưởng một nền giáo dục tốt hơn, mong muốn và nhu cầu phong phú hơn, đồng thời cũng trở thành một nguồn lực tiềm năng để khai thác đối với Doanh nghiệp. Nhìn một cách tổng quan, trong cuốn sách “Collaboration and Co-creation – New platforms for marketing and innovation”, tác giả Gaurav Bhalla khắc họa sự biến đổi của khách hàng trong thời đại số so với trước đây qua bảng 2.1.[19] Ông khẳng định: Trong thời đại số hóa Hiện tại, khách hàng không những là người tiêu thụ mà còn là nhà sản xuất, hợp tác, thậm chí là đối thủ của Doanh nghiệp và nhiều hơn thế.[19]

Bảng 2.1: Chân dung tệp khách hàng mới trong thời đại hiện nay

Lối tư duy của Doanh nghiệp trong việc đồng sáng tạo

Cùng với sự thay đổi ngay ở người tiêu sử dụng trong thời kỳ mới, tư duy của các nhà quản trị công ty cũng cần thay đổi để phát triển và thực hiện việc áp dụng đồng sáng tạo. Ba điều kiện tiên quyết cho một tư duy mới gồm:

Sự xác thực (tiếng Anh: Authenticity) Khách hàng và công ty đều đặn có những mong muốn riêng đối với việc phát triển hoặc thay đổi sản phẩm. Tính xác thực đối với Doanh nghiệp thể hiện qua sự minh bạch của thông tin Doanh nghiệp cung cấp và xây dựng sự tin tưởng của khách hàng đối với Doanh nghiệp. Đạt được tính xác thực là không thể nếu mọi tương tác với khách hàng đều liên quan đến yếu tố thương mại như bán hàng, quảng bá sản phẩm.[20]

Tính linh động (tiếng Anh: Flexibility) Ngày nay khách hàng có thường xuyên cơ hội hơn để nói lên ý kiến của mình. Trong một vấn đề có khả năng có nhiều góc nhìn khác nhau, bao gồm tích cực và tiêu cực. Tính linh hoạt thể hiện qua sự sẵn sàng phản hồi từ Doanh nghiệp đối với các quan điểm đối nghịch. Điều đó chứng minh được rằng: công ty đang nhận thức và lắng nghe các ý kiến trái chiều từ phía khách hàng, từ đó sẵn sàng xem xét lại niềm tin và hành động của chính mình.[21]

Niềm tin (tiếng Anh: Conviction) Tuy khách hàng không là một phần của nội bộ Doanh nghiệp nhưng vẫn có những đóng góp thông qua việc đề ra những ý tưởng cho Doanh nghiệp trong quy trình tham gia đồng sáng tạo. Niềm tin của công ty đối với khách hàng thể hiện qua sự khách quan trong việc lựa chọn, đánh giá đề xuất của người tham gia và sự nghiêm túc trong việc áp dụng và thực hiện hóa ý tưởng.[22]

Cấu trúc

Theo tác giả Gaurav Bhalla, để giúp một Doanh nghiệp xây dựng khả năng đồng sáng tạo cốt lõi cần phải có bốn yếu tố kết hợp với nhéu. Đầu tiên, các Doanh nghiệp và tổ chức cần lắng nghe khách hàng của họ. Thứ hai, họ cần tiếp cận và thu hút khách hàng tham gia vào cuộc đối thoại. Thứ ba, họ cần phản ứng với các đối tượng bên ngoài và tạo ra phương thuận tiện để cùng tạo ra tổng giá trị với khách hàng. Cuối cùng, các Doanh nghiệp cần phải đáp ứng nội bộ, bằng cách đầu tư vào các cấu trúc và quá trình đồng sáng tạo. Bốn yếu tố kết hợp cùng nhau tạo ra có khả năng hợp tác của khách hàng và đồng sáng tạo trong các công ty. Mỗi thành phần này sẽ được thảo luận cụ thể hơn dưới đây:[23]

Lắng nghe

cách thức lắng nghe

Cốt lõi của việc lắng nghe là cách các tổ chức nhận thức và cảm nhận thế giới xung quanh nơi mà họ vận hành, bất kể tổ chức đó thuộc mô hình buôn bán nào. Các tổ chức thường dùng thường xuyên hơn một phương pháp để lắng nghe đa chiều, đặc biệt là các phương pháp liên quan đến khách hàng. Những cách chính mà các tổ chức dùng để lắng nghe là:

– nghiên cứu Marketing truyền thống: Lắng nghe ý kiến của khách hàng thông qua bảng khảo sát, phỏng vấn sâu, phỏng vấn nhóm,…

– Quan sát: Ghi lại cách ứng xử của khách hàng và bối cảnh khi hành vi đó xảy ra.

– Lắng nghe kĩ thuật số: Ghi lại các cuộc hội thoại của khách hàng xảy ra ở nhiều trang web khác nhéu: phương tiện truyền thông xã hội, trang web của công ty, diễn đàn hỗ trợ và chatroom.

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa quả thông khô

Đặc điểm của chương trình lắng nghe hiệu quả

– hình thức (tiếng Anh: Formality): Liên quan đến một cam kết chính thức về tài nguyên (thời gian, tiền bạc và con người) cho quá trình lắng nghe. Nếu một công ty dành thời gian, tiền bạc và công sức cho một hoạt động thì họ sẽ chú ý nhiều hơn đến kết quả của nỗ lực và nghiêm túc hơn trong các hoạt động.

– Khung xây dựng (tiếng Anh: Framing): Dựa vào nhiều khung xây dựng và quan điểm để lắng nghe, hiểu và đúc kết insights. Khung giống như các lược đồ hướng dẫn cách chúng ta diễn giải những gì chúng ta thấy hoặc nghe. Framing nói đến các bộ lọc, hệ thống các quy tắc và giả định mà các công ty sử dụng để hiểu ý nghĩa của những gì họ đang nghe. Để lắng nghe hoàn chỉnh và hiệu quả, điều quan trọng là người nghe thử nghiệm các khung khác nhéu để diễn giải những gì họ đang nghe và không bị phụ thuộc quá nhiều vào bất kỳ một khung nào.

– Sự đa dạng (tiếng Anh: persity): dùng một bộ công cụ lắng nghe đa dạng phù hợp với từng nhiệm vụ. Do môi trường nghe rất phức tạp và đa dạng. Có rất nhiều diễn đàn kỹ thuật số có các cuộc hội thoại đa dạng – khiếu nại, đề xuất, lời khuyên, câu hỏi và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân, và cạnh đó cuộc trò chuyện cũng có thể diễn ra ngoại tuyến.

– Tính năng động (tiếng Anh: Dynamism): Di chuyển các nỗ lực lắng nghe đến nơi hành động hoặc nơi diễn ra các cuộc hội thoại của người tiêu dùng. Do thách thức với việc lắng nghe là các cuộc hội thoại của khách hàng liên tục thay đổi ngay – về mặt nơi họ đang diễn ra và các chủ đề đang được thảo luận.

Tiếp cận

Đặc điểm của một cách tiếp cận khách hàng thành công

– Sự quan tâm và đam mê của khách hàng: Sự tham gia của khách hàng chỉ hiệu quả khi họ có chung niềm đam mê, sở thích và sẵn sàng hành động theo đam mê. Không có sự đầu tư về thời gian và sức lực, khách hàng được xem là chưa sẵn sàng để tham gia vào quy trình đồng sáng tạo.

– Mục đích xác thực: Để khách hàng thoải mái chia sẻ ý tưởng và thể hiện bản thân, công ty cần tạo ra một môi trường đồng sáng tạo có mục đích rõ ràng nơi mà khách hàng không bị lợi dụng để bán hàng hoặc quảng bá thương hiệu.

– Tương tác đa chiều: Cuối cùng, sự tham gia của khách hàng thực sự phát huy hết tiềm năng khi khách hàng có thể tự tương tác với nhau theo cách riêng của họ và Doanh nghiệp tài trợ cho sự tham gia để tạo khó khăn, khuyến khích khách hàng trong suốt quá trình đồng sáng tạo.

Nền tảng tiếp cận

Để thu hút khách hàng một cách hiệu quả, các công ty cần đưa ra hai quyết định chính:

– Các Doanh nghiệp sẽ thu hút khách hàng của họ ở đâu?

– Những khía cạnh hoặc chủ đề nào sẽ cung cấp chất xúc tác cho các sáng kiến tham gia?

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa các màu hoa

Các yếu tố kích thu hút sự tiếp cận của khách hàng

một số lượng đáng kể sự tham gia của khách hàng diễn ra trên phương tiện truyền thông xã hội và trong môi trường kỹ thuật số đang ngày càng gia tăng. Các công ty có thể cải thiện hơn hiệu suất của các sáng kiến thu hút khách hàng của họ trong môi trường kỹ thuật số bằng cách chú ý đến bốn yếu tố sau đây:

– Ý định: Tại sao công ty muốn thu hút khách hàng của mình?

– Kiểm soát: Ai kiểm soát sự tương tác?

– Cơ sở tham gia: Tất cả những người tham gia có vai trò không?

– Ưu đãi tham gia: Phần thưởng được tham gia như thế nào?

Phản hồi ngoại bộ

Trong việc phản hồi đối với yếu tố bên ngoài như cộng đồng khách hàng hoặc các chuyên gia, vận hành đồng sáng tạo hiếm khi xảy ra trọng một bước lớn tự phát mà được chia thành một số bước thăm dò và phát triển trước khi công ty và khách hàng đi đến một đề xuất ý tưởng cụ thể. Mỗi Doanh nghiệp có một chu trình khác nhéu trong phản hồi ngoại bộ nhưng nhìn chung có những bước cơ bản sau:

✅ Mọi người cũng xem : yếu tố là gì

Thiết lập mục tiêu

Một Doanh nghiệp tiếp cận với dự án đồng sáng tạo bởi vì công ty muốn tạo ra tổng giá trị khách hàng cũng như cổ đông của họ. Các mục tiêu của đồng sáng tạo thường được gộp thành những nhóm sau:

– Tạo dựng: Ở đây, mục tiêu của Doanh nghiệp là thu hút các ý tưởng, đề xuất từ khách hàng để sử dụng sau này trong thiết kế và phát triển sản phẩm và sản phẩm. Sau đó lập một danh sách ngắn các ý tưởng để phát triển hơn nữa.[24]

– Sàng lọc: Dựa vào danh sách các ý tưởng, công ty sàng lọc những ý tưởng phù hợp, mục tiểu là để phát triển danh mục mới, tinh chỉnh một hoặc thường xuyên tính năng, khía cạnh của sản phẩm, dịch vụ Hiện tại hoặc phong phú hóa sản phẩm.[24]

– Sáng tạo: Các chuyên gia của Doanh nghiệp phát triển một nguyên mẫu của một sản phẩm hoàn toàn mới hoặc danh mục được cải tiến. Trong hầu hết các trường hợp, nguyên mẫu cần tinh chỉnh thường xuyên lần khi nó sẵn sàng để thương mại hóa.[24]

✅ Mọi người cũng xem : sửa nhà tiếng anh là gì

Xây dựng nền tảng

Sau khi đề ra được các mục tiêu mà công ty muốn đạt được thì tiếp theo là tạo ra một nền tảng (vật lý hoặc điện tử) để khách hàng hoặc chuyên gia có khả năng tham gia vào việc đề xuất các ý tưởng của mình.[25]

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa đường chỉ tay nữ

Chọn những người cộng tác phù hợp

Tiếp theo là việc lựa chọn nhóm người phù hợp tham gia vào đồng sáng tạo với Doanh nghiệp, vì bản chất sáng tạo và mong muốn hợp tác của mỗi khách hàng là khác nhau. Về cơ bản thì Doanh nghiệp có 2 lựa chọn:

– Nhóm người sử dụng cuối của công ty: những người sáng tạo, có ý tưởng, đam mê và năng lượng, nhưng không được đào tạo chính thức trong nhiệm vụ phát triển và thiết kế danh mục.[26]

– Nhóm các chuyên gia: những người được đào tạo chính thức như các nhà khoa học, chuyên gia thiết kế, kỹ sư và chuyên gia máy tính.[27]

Thiết kế công cụ và quy trình

Khi một nhóm khách hàng hoặc chuyên gia đề xuất những ý tưởng tiềm năng, để hiện thực hóa những đóng góp này, công ty cần các công cụ và quá trình để chuyển đổi sự sáng tạo của họ thành hữu hình. Tùy thuộc vào loại danh mục cũng như đối tượng tham gia, mỗi Doanh nghiệp sẽ có những quá trình và công cụ được sử dụng khác nhéu[28], ví dụ:

– Những quá trình phổ biến: thiết kế dựa bởi người tiêu dùng chính, thiết kế bởi số đông…

– Các công cụ được sử dụng phổ biến: Thiết bị mô phỏng, công cụ giúp trải nghiệm sản phẩm, công cụ thiết kế nguyên mẫu…[28]

Xây dựng hợp đồng

Tuy việc tham gia của khách hàng bắt nguồn từ tình yêu với thương hiệu hoặc niềm đam mê thiết kế danh mục, đồng sáng tạo là một quy trình kinh doanh chính thức đòi hỏi phải có hợp đồng giữa hai bên: người tham gia và công ty. Hợp đồng thường được soạn thảo đối với những ý tưởng đã được lựa chọn, người tạo ra ý tưởng sẽ được hưởng một vài nguồn lợi như tài chính, sản phẩm hữu hình cho những đóng góp của họ với Doanh nghiệp. Về phía công ty, họ sẽ được toàn quyền sử dụng ý tưởng đó để tạo ra sản phẩm thương mại.[29]

✅ Mọi người cũng xem : tối ưu hóa website là gì

Phản hồi nội bộ

Những dự án đồng sáng tạo thành công cần phải dựa vào một nền tảng công ty đứng đằng sau và có sự đầu tư về chiến lược và nguồn lực trước đó.

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa trồng cây chay

Cách thức tổ chức Doanh nghiệp

Theo tác giả Gaurav Bhalla, có ba mức độ thực thi đồng sáng tạo dựa vào hai yếu tố chính: khả năng hợp tác, tương tác phía khách hàng và mục đích trọng tâm của việc đồng sáng tạo.[30]

– Mức độ thấp: Khi công ty lắng nghe và liên kết với ý tưởng của người tiêu dùng chỉ để giải quyết vấn đề riêng của công ty, thay vì bắt đầu và duy trì những cuộc đối thoại trực tiếp với khách hàng. Trong trường hợp này, người tiêu dùng có khả năng phản hồi một chiều nhưng không thể liên kết, tương tác với Doanh nghiệp hay người tiêu dùng khác. Cộng đồng của Starbuck, My Starbucks Visit, là một nền tảng thu thập phản hồi của khách hàng qua những lần trải nghiệm tại Starbuck. Người tiêu dùng có thể điền thông tin phản hồi vào bảng khảo sát, nhận phần thưởng miễn phí nhưng không thể tương tác trực tiếp với nhân viên Starbuck hay người sử dụng khác.

– Mức độ trung bình: Doanh nghiệp trong nhóm này đã đầu tư nhiều hơn trong việc lắng nghe và tiếp cận người tiêu dùng qua việc tận dụng cộng đồng mà khách hàng tham gia, không gian vật lý hoặc kỹ thuật số để khai thác ý tưởng. mặc khác, do Giảm về nguồn lực, việc đồng sáng tạo không thể thực hiện trong phạm vi rộng lớn, bao quát mọi vận hành của Doanh nghiệp. Phần lớn Doanh nghiệp trên thị trường đang nằm ở mức độ này.

– Mức độ cao: Sự hợp tác giữa người tiêu dùng và công ty diễn ra xuyên suốt quy trình tạo ra giá trị dựa trên một chu trình được thiết kế toàn diện: lắng nghe, tiếp cận và phản hồi. Thương hiệu Threadless chính là ví dụ cho cấp độ này, khi việc thu hút người tiêu sử dụng tham gia đồng sáng tạo là DNA của công ty, tạo nên sự khác biệt trên thị trường.

Cấp độ thực hiện đồng sáng tạo có khả năng thay đổi ngay, phụ thuộc vào chiến lược công ty và tình hình thị trường. Doanh nghiệp có khả năng bắt đầu bằng việc hợp tác với người tiêu sử dụng ở mức độ thấp sau đó tăng dần lên.

cách thức thực hiện

Việc tự tổ chức hoạt động đồng sáng tạo không phải là một lựa chọn duy nhất. công ty có thể sử dụng dịch vụ chuyên biệt từ bên thứ ba – bên trực tiếp thực hiện và quản lý dự án đồng sáng tạo đại diện cho công ty – hay còn gọi là “trung gian cải tiến” (tiếng Anh: Innovation Intermediaries)[31]

Những loại đồng sáng tạo

Matthew S. O’Hern and Aric Rindfleisch đã phân chia các loại đồng sáng tạo khác nhau dựa trên mức độ hoạt động đóng góp của khách hàng (bị giới hạn hoặc không giới hạn) và vận hành lựa chọn ý tưởng mới (Doanh nghiệp hoặc khách hàng đóng vai trò chính trong việc quyết liệt), cụ thể có bốn loại đồng sáng tạo như sau:[32]

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa tên trần phương nghi

Collaborating

vận hành đóng góp của khách hàng không giới hạn, khách hàng đóng vai trò chính trong việc ra quyết định.

✅ Mọi người cũng xem : mèo đen vào nhà là điềm gì

Lợi ích

Làm Giảm một cách đáng kể chi phí phát triển sản phẩm mới thông qua khách hàng thay vì nhân viên. bên cạnh đó, không giống như các dự án phát triển danh mục mới truyền thống (có ngày bắt đầu và ngày kết thúc), collaborating là một quá trình diễn ra liên tục. Điều này sẽ giúp các Doanh nghiệp luôn đi đầu trong việc cung cấp một cơ chế cải tiến sản phẩm liên tục và cải thiện phúc lợi của khách hàng bằng cách đẩy nhénh tốc độ tạo ra những cải tiến mới cho người sử dụng.

✅ Mọi người cũng xem : chống nước 50m là gì

Thách thức

Đòi hỏi người đồng sáng tạo phải có trình độ và kiến ​​thức cao. bắt buộc đầu vào như vậy có thể không khuyến khích khách hàng có kỹ năng thấp hơn và ít hiểu biết hơn tham gia đầy đủ vào quá trình đổi mới. Hơn nữa, sự hợp tác thành công đòi hỏi các công ty phải nhượng lại quyền quản lý và nới lỏng quyền kiểm soát đối với của cải/tài sản trí tuệ của họ. Vì vậy, việc hợp tác có khả năng đặc biệt khó khăn đối với các Doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức tập trung cao và đầu tư lớn vào tài sản độc quyền. Vì vậy, các Doanh nghiệp có khả năng buộc phải đạt được sự cân bằng khó khăn giữa kiểm soát và công khai.

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa của phát triển bền vững

Ví dụ

Collaborating được nhìn thấy trong các sáng kiến ​​phần mềm nguồn mở như Linux, Apache và Firefox. Trái ngược với phần mềm thương mại – nơi đặt ra những hạn chế một cách đáng kể đối với quyền sử dụng của người tiêu sử dụng, phần mềm nguồn mở trao quyền cho người dùng thực hiện các thay đổi cơ bản đối với cấu trúc của chương trình. Sự cởi mở này cũng ảnh hưởng đến cách quản lý tài sản trí tuệ, vì thường xuyên giấy phép nguồn mở cho rằng các thay đổi ngay chương trình được cung cấp miễn phí cho những người dùng khác.

✅ Mọi người cũng xem : giấy là gì

Tinkering

vận hành đóng góp của khách hàng không giới hạn, công ty đóng vai trò chính trong việc ra quyết định.

Lợi ích

Trong thị trường có mật độ cạnh tranh cao, Tinkering có thể cung cấp một cơ sở làm gia tăng sự khác biệt hóa của sản phẩm. và cạnh đó, bằng cách tận dụng sự đóng góp của tinkerers, các Doanh nghiệp có thể hỗ trợ khách hàng thỏa mãn nhu cầu của chính họ và chia sẻ giải pháp của họ với những khách hàng khác có khả năng có mong muốn tương tự, từ đó tăng có khả năng chấp nhận danh mục mới của thị trường.

✅ Mọi người cũng xem : ý nghĩa tên quốc khánh

Thách thức

Tinkering đòi hỏi mức độ một cách đáng kể về kiến ​​thức và chuyên môn của người dùng để sửa đổi công nghệ cơ bản của danh mục. tuy nhiên, với sự sẵn có ngày càng cao của các công cụ, người tiêu sử dụng không phải là chuyên gia vẫn có thể thực hiện sửa đổi với mức chi phí thấp. Tinkering cũng có thể ngăn cản khách hàng mua bản phát hành mới trong tương lai và biến khách hàng trở thành đối thủ cạnh tranh đáng gờm. do đó, công ty phải đảm bảo rằng các bản phát hành mới vượt qua cả chức năng của các sản phẩm hiện có, đồng thời thể hiện sự vượt trội so với các phiên bản đã được tạo ra và cung cấp miễn phí bởi các Tinkers. mặt khác, những thay đổi của Tinkerers có khả năng có ảnh hưởng tiêu cực đến của cải/tài sản thương hiệu.

✅ Mọi người cũng xem : gương bát quái là gì

Ví dụ

Trong ngành công nghiệp trò chơi máy tính, nhiều nhà sản xuất trò chơi mời người dùng thực hiện các thay đổi, chẳng hạn như chỉnh sửa ngoại hình nhân vật hoặc tạo ra một trò chơi máy tính hoàn toàn mới. Để hỗ trợ các nhà thống kê thực hiện những thay đổi này, một số nhà sản xuất trò chơi máy tính cung cấp cho khách hàng các công cụ thiết kế miễn phí hoặc chi phí thấp tương tự hoặc thậm chí giống với các công cụ được sử dụng bởi các nhà phát triển phần mềm nội bộ của họ (Moon và Sproull 2001; Nieborg 2005). Việc các sáng tạo của người sử dụng có được đưa vào danh mục chính thức hay không cuối cùng do công ty quyết định. Chiến lược này thường dẫn đến những sáng tạo bất ngờ, được các game thủ khác áp dụng rộng rãi và thành công trên thị trường cho các công ty sản xuất trò chơi.

Co-designing

vận hành đóng góp của khách hàng bị giới hạn, khách hàng đóng vai trò chính trong việc ra quyết liệt.

Lợi ích

Do khách hàng tích cực hỗ trợ công ty bằng cách đóng góp và lựa chọn danh mục mới trong tương lai nên hạn chế chi phí phát triển sản phẩm mới, đồng thời Giảm thời gian chu kỳ và ra mắt danh mục mới nhanh hơn so với quá trình phát triển sản phẩm mới truyền thống. mặt khác, bằng cách áp dụng các thiết kế để đánh giá trước khi ra mắt bởi một mạng lưới khách hàng lớn, Co-designing Giảm rủi ro thất bại của danh mục và Giảm thiểu chi phí lưu kho.

Thách thức

Gặp điều kiện trong việc thu hút một số lượng lớn các nhà thiết kế để đảm bảo rằng Doanh nghiệp có đủ số lượng thiết kế chất lượng cao. mặt khác, việc bỏ phiếu cho các thiết kế rất thu hút ở giai đoạn đầu nhưng lại nhénh chóng mất nhiệt kéo theo nhóm người đánh giá bị thu hẹp theo thời gian. Hơn nữa, công ty thiếu tiềm lực cốt lõi trong danh mục làm đối thủ cạnh tranh đơn giản sao chép phương pháp của họ.

Ví dụ

sản phẩm tin tức trực tuyến Digg.com (www.digg.com) và kênh truyền hình cáp Truyền hình hiện nay (www.cien.tv) đều thu được nhiều nội dung trực tiếp từ người dùng của họ. Trái ngược với cách tiếp cận tiêu chuẩn được sử dụng bởi các tổ chức tin tức thương mại, Digg.com kiểm soát biên tập theo chức vụ và thay vào đó cho phép cộng đồng hơn 300.000 người đánh giá đăng ký bỏ phiếu cho những câu chuyện mà họ cho là xứng đáng để hiển thị.

Submitting

hoạt động đóng góp của khách hàng bị giới hạn, công ty đóng vai trò chính trong việc ra quyết định.

Lợi ích

Submitting giúp rút ngắn chu kỳ phát triển danh mục và tăng có khả năng tiếp cận tới các ý tưởng mới lạ do công ty yêu cầu submitters trao quyền sở hữu ý tưởng hợp pháp để toàn quyền dùng.

Thách thức

Submitting có thể dẫn đến các sản phẩm chưa thực sự sáng tạo vì mức độ trao quyền cho khách hàng Giảm. Do mỗi khách hàng chỉ có một vài lượng Giảm các giải pháp danh mục mới để cung cấp, việc thu hút Submitters mới có khả năng còn quan trọng hơn việc giữ lại những người đóng góp đã được thiết lập. Vì vậy, Submitters có khả năng cảm thấy ít kết nối với cả công ty và thiếu động lực để hợp tác tích cực với công ty trên cơ sở liên tục.

Ví dụ

Nhà sản xuất thiết bị Thụy Điển Electrolux đã tài trợ cho một cuộc thi gửi hàng năm có tên là “Designlab”, trong đó những người tham gia được yêu cầu gửi các thiết kế kỹ thuật và nguyên mẫu sản phẩm cho các thiết bị gia dụng tiên tiến. Sáng kiến ​​này thu hút hàng ngàn mục trên hàng chục quốc gia. Sau đó, Electrolux chọn một nhóm nhỏ vào vòng chung kết và mời họ tham gia khóa huấn luyện 6 ngày do công ty tài trợ, nơi họ tham gia các hội thảo, trình bày các phát minh của họ và cạnh tranh để giành giải thưởng tiền mặt (www.electrolux.com/designlab)

Các hình thức đồng sáng tạo

• Crowdsourcing: là cách thức để có được các sản phẩm, hoặc ý tưởng, hoặc nội dung bằng cách huy động sự đóng góp từ một nhóm lớn từ thường xuyên người tham gia.
• Mass-customization: Tùy biến đại chúng là quy trình kết hợp lợi ích của việc sản xuất hàng loạt (quy mô lớn) cho những sản phẩm được cá nhân hóa.
• P2P network: là mạng lưới phi tập trung. Tất cả mọi người đều đặn là nhà cung cấp và cũng là người tiêu dùng để chia sẻ các tài nguyên với nhau (thường là thông tin)
• Shared resources: là cách mà nhà cung cấp và người tiêu dùng chia sẻ các nguồn lực (resources) để tạo giá trị chung (co-create value).
• Experience centers: cho phép người tiêu dùng và nhà cung cấp gắn kết, tương tác với các sản phẩm và dịch vụ.
• Open innovation: là hình thức đổi mới sáng tạo với các đối tác bên trong và bên ngoài tổ chức, cùng chia sẻ những rủi ro và cùng hưởng thành công với nhau.
• Product as a service: là cách mà người tiêu dùng trả phí (hoặc đánh đổi) để có được quyền sử dụng danh mục hoặc dịch vụ.
• Joint Ideation: là phương pháp mà nhà cung cấp và người tiêu sử dụng cùng nhéu brainstorm các ý tưởng mới.

Vai trò của co-creation đối với Doanh nghiệp và người tham gia

Đối với công ty

– Thu thập được thường xuyên thông tin về khách hàng từ đó thấu hiểu customer insight, mong muốn cũng như những xu hướng trong ngành dựa trên góc nhìn của khách hàng.[34]

– Tăng ý định mua và sử dụng sản phẩm mới của khách hàng đối với Doanh nghiệp.

– Tăng hiệu quả của buôn bán trong dài hạn bằng cách chia sẻ quyền thiết kế danh mục cho khách hàng dẫn đến việc nắm bắt được kịp thời và chính xác những mong muốn của khách hàng từ đó tăng doanh thu và Giảm chi phí trọng việc phát triển sản phẩm.[34]

– Từ việc lắng nghe những mong muốn của khách hàng trong việc phát triển các danh mục, sản phẩm điều đó giúp xây dựng thương hiệu trong tâm trí khách hàng với hình ảnh xác thực, chân thành hơn và giúp củng cố niềm tin và cam kết của khách hàng với công ty.[34]

– Tăng lợi thế cạnh tranh đối với các đối thủ trong ngành.

Đối với người tham gia

– Thể hiện được tình yêu của mình đối với thương hiệu và có cơ hội làm việc dài lâu với Doanh nghiệp bằng các được tuyển chọn vào đội ngũ thống kê và phát triển của công ty.

– Thể hiện bản sắc, tiếng nói cá nhân trong việc kiến tạo sản phẩm mới của Doanh nghiệp, tiến đến bậc thang cao nhất của tháp mong muốn của Maslow – thỏa mãn nhu cầu được thể hiện mình giữa cộng đồng. Đồng thời, khi họ thấy được vai trò quan trọng của mình cũng như được công ty tôn trọng, người tiêu dùng sẽ có chiều hướng tin tưởng và gắn bó với thương hiệu đó hơn.

– Có được nguồn mức lương dựa trên những phần thưởng (tiền, voucher,..) từ việc cung cấp những mẫu thiết kế hữu ích cho việc phát triển sản phẩm mới của công ty.

Thách thức của co-creation đối với Doanh nghiệp

– Cần phải thay đổi ngay hình thức tư duy truyền thống để chuyển sang việc áp dụng co-creation về thiết kế và phát triển sản phẩm.

– khó khăn trong việc tạo ra động lực lôi kéo người tham gia vào việc cùng sáng tạo ý tưởng.

– Thách thức trong việc lựa chọn ra được những ý tưởng của người tham gia sao cho phù hợp mục tiêu và năng lực của công ty.

– Tránh làm phật lòng khách hàng khi họ đã tham gia và tốn một lượng thời gian và công sức cho việc tạo ra ý tưởng tuy vậy ý tưởng của họ không được Doanh nghiệp chấp nhận.