Công ty độc quyền là gì?

Độc quyền là một trong các thất bại thị trường có nhiều ảnh hưởng đến nền kinh tế của mọi quốc gia trên thế giới.
Vậy trước tiên chúng ta hãy cùng tìm hiểu câu chuyện sau để hiểu được độc quyền là gì nhé. Trong một khu chợ bày bán rất nhiều loại mặt hàng. Tuy nhiên chỉ có duy nhất 1 người bán mặt hàng phở. Người đó có thể tùy ý tăng giá của sản phẩm lên mà không sợ bị mất khách. Dẫn đến việc nhiều khách hàng phải chịu mua đồ của người đó với giá có thể cao gấp 3 đến 4 lần giá nhập hàng
Trong tiếng Anh, độc quyền hay monopoly có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp monos (nghĩa là một) và polein (nghĩa là bán). Đây là một trong những dạng của thất bại thị trường, là trường hợp cực đoan của thị trường thiếu tính cạnh tranh.
Độc quyền là hiện tượng trên thị trường chỉ có một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp câu kết với nhau chiếm vị trí độc tôn trong việc cung cấp sản phẩm nhất định nào đó, cho phép họ kiểm soát trọn vẹn giá cả sản phẩm để thu lợi nhuận tối đa và ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh khác thâm nhập thị trường.
Vậy vấn đề độc quyền trong nền kinh tế đã gây ra những chi phí nào cho cả người tiêu dùng và nhà sản xuất?

Đầu tiên, độc quyền làm nhà cung cấp có thể tạo ra bất kỳ mức giá nào mà họ mong muốn. Trong khi đó nhu cầu của người dân không thay đổi nhưng nhà độc quyền tăng mức giá sẽ gây nên bất ổn trong đời sống nhân dân. Đó là khi mọi người không có nhiều sự lựa chọn. Xăng là một ví dụ. Một số lái xe có thể chuyển sang phương tiện giao thông đại chúng hoặc xe đạp, nhưng hầu hết không thể.
Độc quyền làm thiệt hại đến chi phí cho người tiêu dùng và xã hội, bởi họ buộc phải mua các mặt hàng với mức giá cao, điều này làm ảnh hưởng tới tiêu cực tới chi phí sinh hoạt, tài sản cá nhân của người tiêu dùng.
Tiếp theo, độc quyền tạo ra lạm phát. Vì họ có thể đặt bất kỳ mức giá nào họ mong muốn nên họ sẽ tăng chi phí cho người tiêu dùng để tạo ra lợi nhuận. Nó được gọi là lạm phát do chi phí đẩy. Một ví dụ điển hình về cách thức hoạt động của nó là Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ 12 quốc gia xuất khẩu dầu trong OPEC hiện kiểm soát giá 46% lượng dầu sản xuất trên thế giới.
Tổng Công ty Điện lực Việt Nam(lấy hình tòa nhà công sở) được thành lập năm 1994 trên cơ sở hợp nhất, sắp xếp các đơn vị sản xuất, lưu thông, sự nghiệp của ngành điện. Năm 1994 cũng là năm đưa vào vận hành đường dây 500kV Bắc Nam thống nhất các hệ thống điện miền Bắc, miền Trung, miền Nam thành hệ thống điện Việt Nam thống nhất
Tổng công ty điện lực Việt Nam hoạt động theo cơ chế nào?
- Sản xuất, truyền tải, phân phối và kinh doanh mua bán điện năng; chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và phân bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia;
- Xuất nhập khẩu điện năng;
- Đầu tư và quản lý vốn đầu tư các dự án điện;
- Quản lý, vận hành, sửa chữa, bảo dưỡng, đại tu, cải tạo, nâng cấp thiết bị điện, cơ khí, điều khiển, tự động hóa thuộc dây chuyền sản xuất, truyền tải và phân phối điện, công trình điện; thí nghiệm điện.
- Tư vấn quản lý dự án, tư vấn khảo sát thiết kế, tư vấn lập dự án đầu tư, tư vấn đấu thầu, lập dự toán, tư vấn thẩm tra và giám sát thi công công trình nguồn điện, các công trình đường dây và trạm biến áp.
Vậy tại sao nhóm chúng em lại chọn Tập đoàn điện lực Việt Nam là ví dụ điển hình cho độc quyền tại nền kinh tế Việt Nam?
Vì EVN là đơn vị vận hành hệ thống điện độc quyền của Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã khép lại năm 2020 với tình hình tài chính lành mạnh hơn nhiều doanh nghiệp cùng ngành tại Đông Nam Á. Tập đoàn đã ghi nhận cải thiện về biên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và lợi nhuận gộp trong năm tài chính 2020 bất chấp những thách thức mà đại dịch COVID-19 mang lại. Mặc dù tăng trưởng doanh thu bị kìm hãm do nhu cầu tiêu thụ điện giảm tốc, và do mất doanh thu từ các chương trình hỗ trợ giảm giá điện, giảm tiền điện cho khách hàng cùng chỉ đạo không tăng giá bán lẻ điện của Chính phủ, việc các chỉ tiêu lợi nhuận đều được củng cố trong năm 2020 phản ánh khả năng tối ưu hoá hệ thống của EVN để giữ cho chi phí hoạt động trong tầm kiểm soát.
Vấn đề độc quyền đã gây ra chi phí nào cho EVN?
EVN sở hữu phần lớn các nguồn điện, nắm giữ toàn bộ hệ thống điều độ điện quốc gia, hệ thống truyền tải điện, phân phối và kinh doanh, kể cả điện bán buôn, bán lẻ, điện cho khách hàng trong cả nước.
Giả sử việc có nhiều nhà sản xuất điện cạnh tranh trên thị trường sẽ làm giảm giá bán điện và nâng cao chất lượng điện được cung cấp. Tuy thế, trong một quốc gia thì không nhất thiết mỗi nhà sản xuất điện phải xây dựng một hệ thống dây truyền tải riêng biệt. Đó là điều không thể làm được đối với tất cả các doanh nghiệp vì nó đòi hỏi chi phí rất lớn cũng như gây ra sự lãng phí không cần thiết. Chính vì vậy, các doanh nghiệp sản xuất điện chỉ cần sử dụng một hệ thống đường truyền tải là đủ. Điều đó sẽ ảnh hưởng tới khả năng Điều chỉnh giá điện của EVN.

Vị thế tài chính của EVN rất nhạy cảm với nguồn thuỷ điện không ổn định.